ฝึกลูกรักให้รู้จักขับถ่าย ทำอย่างไรเมื่อลูกน้อยถ่ายไม่ออก


2,567 ผู้ชม

พ่อแม่ละเลยที่จะฝึกการขับถ่ายให้ลูกจะเกิดปัญหาที่แก้ไขยาก


วิธีที่จะช่วยให้ลูกของคุณขับถ่ายอย่างเป็นปกติ เพื่อให้เด็กสบายตัวขึ้นนั้นไม่อยากหรอกค่ะ เพียงคุณแม่จะต้องเรียนรู้และสังเกตุพฤติกรรมของเด็กๆ และฝึกให้ลูกของคุณขับถ่ายเป็นเวลาเสมอ งั้นเราลองไปเรียนรู้การฝึกการขับถ่ายในเด็กกันดีกว่าค่ะ
อย่างไรถึงเรียกว่าท้องผูก
เกณฑ์ที่ใช้โดยทั่วไปคือถ่ายอุจจาระแข็งทุก 3 วัน แต่ปัญหานี้อาจเริ่มตั้งแต่ลูกวัยทารกอายุ 1-2 เดือนซึ่งคุณแม่มือใหม่มักจะเป็นกังวลก็คือ ลูกน้อยไม่ยอมถ่ายเพียง 1-2 วันก็ไม่ค่อยสบายใจแล้ว บางคนสวนอุจจาระให้ลูก ซึ่งปกติแล้วไม่แนะนำให้ทำครับ ถ้าจะทำควรมีข้อบ่งชี้ และทำโดยแพทย์ เพราะการสวนอุจจาระเด็กจะเป็นการรบกวนการทำงานของลำไส้ และเป็นการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ แท้ที่จริงแล้ว สำหรับเด็กทารกบางคนถ้าถ่ายอุจจาระไม่แข็ง 4 วันถ่ายครั้ง ก็อาจถือว่ายังปกติอยู่ครับ บางครั้งเกิดกับเด็กทารกที่กินนมแม่ก็ได้ แม้ว่าโดยทั่วไปแล้ว นมแม่ย่อยง่าย เด็กทารกที่กินนมแม่จะถ่ายค่อนข้างบ่อย เช่นวันละ 3-5 ครั้ง อุจจาระ อาจเหลวบ้าง เป็นเม็ดเล็กๆ ปนน้ำบ้าง แต่อย่างไรก็ตามมีทารกที่กินนมแม่บางคน 3-4 วันจึงจะถ่ายครั้งก็มีให้เห็นบ้าง
ดังนั้นถ้าลูกซึ่งอายุ 1-2 เดือน ท้องผูก อาจลองทำตามขั้นตอนนี้
  • ลองเปลี่ยนยี่ห้อของนมผสมดู เนื่องจากเด็กบางคน พอเปลี่ยนสูตรนมเป็นของบางบริษัท อาจถ่ายอุจจาระดีขึ้น ไม่แข็ง
  • เพิ่มน้ำส้มคั้น หรือน้ำลูกพรุน เพื่อช่วยระบาย เอาแต่น้ำนะครับ ไม่เอาเนื้อ เพราะกรณีนี้ยังเป็นเด็กทารกอายุเพียง 1-2 เดือน
  • ถ้ายังไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์ แพทย์จะได้ช่วยหาสาเหตุ และอาจพิจารณาให้ยาระบายอ่อนๆ เพื่อช่วยให้ถ่ายอุจจาระง่ายขึ้น
ฝึกลูกรักให้รู้จักขับถ่าย
เรื่องฝึกการขับถ่ายให้ลูก ( Toilet training ) นั้นเกี่ยวข้องกับพัฒนาการของเด็กแล้วยังมีความสำคัญในเรื่องของการเลี้ยงดู และเป็นพื้นฐานของการฝึกให้ลูกรู้จักช่วยเหลือตัวเองในเรื่องอื่นๆ ด้วยครับ
ถ้าพ่อแม่ละเลยที่จะฝึกการขับถ่ายให้ลูกจะเกิดปัญหาที่แก้ไขยากครับ เด็กกลุ่มนี้ทั้งๆ ที่โตแล้ว ( เช่น 3-4 ขวบ ) แต่จะไม่บอกพ่อแม่ว่าปวดอุจจาระ ปัสสาวะ บางคนยังอุจจาระ ปัสสาวะราด เลอะเทอะ หรือเวลา ถ่ายยังไม่ยอมนั่งกระโถนหรือโถส้วม อาจยืนถ่ายอุจจาระ ถ่ายไม่เป็นที่เป็นทาง เช่น ถ่ายในห้องนอน บางคนก็ยังถ่ายในผ้าอ้อมเด็กหรือแพมเพอร์สเหมือนเด็กเล็ก ๆ
จะเริ่มฝึกการขับถ่ายให้ลูกเมื่อไรดี
โดยทั่วไปเด็กจะเริ่มมีความพร้อมในการควบคุมการขับถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะเมื่ออายุ 1 ปีครึ่งถึง2 ปี ซึ่งเป็นช่วงวัยที่เด็กเดินวิ่งได้คล่องพอดีครับ  ปกติแล้วความสามารถในการควบคุมการถ่ายอุจจาระจะมาเร็วกว่า การถ่ายปัสสาวะเล็กน้อย คุณพ่อคุณแม่จะสามารถสังเกตว่าลูกน้อยมีความพร้อมที่จะฝึกการขับถ่ายได้หรือยัง โดยจะดูได้จากสัญญาณความพร้อมดังต่อไปนี้ครับ
  • ลูกเริ่มเดินได้คล่อง
  • สามารถนั่งบนกระโถน โดยทรงตัวอยู่ได้
  • พอจะกลั้นปัสสาวะได้นาน 2-3 ชั่วโมง
  • มีพัฒนาการทางภาษาเพียงพอที่จะเริ่มทำตามที่พ่อแม่สั่ง และสามารถใช้ภาษาง่ายๆ ที่จะสื่อสารให้พ่อแม่รู้ได้  ซึ่งโดยทั่วไปก็คือเด็กอายุประมาณ 1 ปีครึ่งถึง 2 ปี นั่นเองครับ
ฝึกลูกอย่างไร
สำหรับขั้นตอนในการฝึกให้ลูกนั่งกระโถนมีดังนี้ครับ
  • ฝึกให้ลูกใช้คำพูดง่าย ๆ เช่น " ฉี่ " " อึ" บางทีเด็กบางคนอาจยังพูดไม่ได้ก็ใช้ภาษากายแทนได้นะครับ เช่นเด็กบางคนอาจเอามือจับที่ท้องน้อยแล้วมองหน้าพ่อแม่ นี่ก็เป็นการสื่อสารประเภทหนึ่งว่าปวดฉี่แล้ว
  • ส่งเสริมให้ลูกบอกพ่อแม่เมื่อปวดอุจจาระ ปัสสาวะ
  • เลือกกระโถนที่นั่งสบาย วางไว้ในที่ซึ่งหยิบหรือใช้ได้สะดวก
  • เมื่อลูกสามารถบอกอุจจาระ ปัสสาวะได้ คุณพ่อคุณแม่ต้องรีบชมทันทีครับ บางทีอาจให้รางวัลด้วย ถ้ายังทำไม่ได้ก็ไม่ควรดุว่าหรือลงโทษครับ

วงจรของท้องผูก
ในเด็กอายุเกิน 1 ขวบที่กินนมมากเกินไป เช่น กินนมขวด 8 ออนซ์ 5-6 ขวดต่อวัน ไม่ค่อยกินข้าว นอกจากจะมีปัญหาการปฏิเสธอาหาร อมข้าว คายข้าว ดังที่เราได้คุยกันในบทก่อนหน้านี้ไปแล้ว ยังเกิดปัญหาท้องผูกร่วมด้วยบ่อยๆ สาเหตุก็เพราะนมเป็นอาหารที่แทบจะไม่มีเส้นใยอาหาร (Fiber) เลย  เมื่อกินนมมาก เส้นใยอาหารที่จะได้จากอาหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งผักผลไม้ ก็ยิ่งน้อยลงไปด้วย ทำให้เด็กกลุ่มนี้ มักจะถ่ายอุจจาระเป็นลูกกระสุน แข็งๆ หรือก้อนใหญ่ๆ เวลาถ่ายจึงรู้สึกเจ็บที่ทวารหนัก รูทวารปริแตก บางคนมีเลือดปนออกมากับก้อนอุจจาระ                       

นอกจากนี้มักพบร่วมกับการที่เด็กไม่ได้รับการฝึกการขับถ่ายอุจจาระ เช่นไม่ยอมนั่งกระโถน ถ่ายในผ้าอ้อมสำเร็จรูป ยืนถ่ายอุจจาระ ทั้งหมดนี้จะทำให้เด็กอั้นอุจจาระไว้ ไม่ยอมถ่าย ยิ่งอั้นไว้ ก้อนอุจจาระในลำไส้ก็ยิ่งใหญ่ขึ้น แข็งขึ้น ถ่ายยากขึ้น เวลาถ่ายก็ยิ่งร้องเจ็บมากขึ้น ข้อแนะนำทั่วไปก็คือการลดปริมาณนมลง และเพิ่มปริมาณอาหารที่มีเส้นใยเช่นผัก และผลไม้ให้มากขึ้น นอกจากนี้ในช่วงวัยก่อนอนุบาลควรจะเริ่มฝึกให้ลูกขับถ่ายอุจจาระทุกวันตามเวลาด้วยครับ
มาฝึกสุขลักษณะที่ดีในการถ่ายกันเถอะ
ความจริงแล้วไม่ว่าจะเป็นเด็กวัยอนุบาล เด็กโต รวมไปถึงผู้ใหญ่ ก็ควรจะฝึกสุขลักษณะนิสัยที่ดีในการถ่ายอุจจาระอยู่แล้วครับ คือ ถ่ายอุจจาระทุกวัน ตามเวลา ตรงช่วงเวลา เช่นทุกเช้า หรือทุกเย็น ไม่ใช่รอให้ปวดอุจจาระก่อนแล้วค่อยไปถ่าย คุณพ่อคุณแม่อาจฝึกลูกเป็นขั้นตอนดังนี้ ฝึกให้ลูกนั่งกระโถนตามเวลา โดยขั้นแรกให้นั่งเฉยๆ ยังไม่ต้องถ่าย ก็จะให้รางวัล ให้คำชม หรือให้ขนมที่ชอบ อีก 1-2 สัปดาห์ ก็เพิ่มเกณฑ์ขึ้น เป็นนั่งแล้วถ่ายด้วย มีคุณแม่คนหนึ่ง สร้างแรงจูงใจด้วยตุ๊กตาเซรามิคตัวเล็กๆ ถ้าลูกยอมนั่งถ่ายตามเวลา จะให้ตุ๊กตา ได้ผลดีมากครับ เด็กเริ่มถ่ายตามเวลาได้ ถ้าได้พยายามแล้ว แต่เด็กหลายคน (รวมถึงผู้ใหญ่ด้วย)
อาจจะยังถ่ายไม่เป็นเวลาบ้าง ก็ไม่เป็นไรครับ แต่อย่างไรก็ตามการลองฝึกสุขลักษณะที่ดีในการขับถ่ายให้ลูก ไม่มีอะไรเสียหายเลยครับ ลองทำดูได้

ในกรณีที่ท้องผูกรุนแรง หรืออุจจาระเล็ด เปื้อนกางเกง  ควรปรึกษาแพทย์เสมอนะครับ ไม่ควรสวนอุจจาระ หรือหาซื้อยาระบายมากินเอง  เพราะปัญหามักซับซ้อน และอาจมีความผิดปกติ เช่น โรคของลำไส้ มีการอั้นอุจจาระ รวมถึงบางคนอาจมีปัญหาจิตใจซ่อนอยู่ แพทย์อาจต้องตรวจ ประเมิน พิจารณาให้ยาระบายตามความเหมาะสม ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม และแนะนำการฝึกการขับถ่ายต่อไป

เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ

อัพเดทล่าสุด