ช็อกโกแล็ตซิสต์ เรื่องที่ผู้หญิงควรรู้!
ช็อกโกแล็ตซิสต์ ฟังดูเฉพาะชื่อแล้วดูน่าจะอร่อย แต่จริงๆ แล้วกลับเป็นโรคร้ายที่เกิดในผู้หญิงและเป็นตัวการบ่อนทำลายความสุขและคุณภาพชีวิตเป็นอย่างมาก
ช็อกโกแล็ตซิสต์ ในทางการแพทย์เรียกว่า endometriotic cyst เป็นอาการแสดงออกในรูปแบบหนึงของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโตผิดที่หรือ endometriosis โรคนี้พบได้บ่อยมากในผู้หญิงที่อยู่ในช่วงวัยเจริญพันธุ์หรือวัยที่ยังมีประจำเดือนนั่นเอง ประเมินกันว่าอาจพบโรคได้สูงถึง 1 รายในผู้หญิง 10 รายเลยทีเดียว เพียงแต่อาการแสดงออกอาจแตกต่างกันหรือไม่มีอาการที่ชัดเจนว่าโรคนี้พบได้บ่อยขึ้นแม้แต่ในวัยรุ่นหรือวัยเรียนเกิดจากสาเหตุใด
ในปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริงของโรคนี้ แม้จะมีข้อมูลจากงานวิจัยมากมาย แต่เชื่อว่าน่าจะเกิดจากการไหลย้อนกลับของเลือดประจำเดือนเข้าไปในอุ้งเชิงกราน ทำให้เกิดการฝังตัวของเซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกเข้าไปในอวัยวะต่างๆโดยเฉพาะรังไข่ และเกิดเป็นซิสต์หรือพังผืดได้ ในคนที่มีภูมิคุ้มกันปกติจะสามารถกำจัดเซลล์เหล่านี้ได้ แต่ในคนที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่องซึ่งอาจเกิดจากกรรมพันธุ์หรือสภาวะแวดล้อมที่ไม่ปกติก็จะไม่สามารถทำลายเซลล์เหล่านี้ได้ และเกิดการเจริญของเซลล์ผิดปกตินี้ในที่สุด
อาการและการแสดงออก ของช็อกโกแล็ตซิสต์ เป็นอย่างไร?
เนื่องจาก การเจริญเติบโตของเซลล์ผิดปกติหรือผิดตำแหน่งมักจะเกิดกับอวัยวะในอุ้งเชิงกราน อาการที่นำมาจึงเกี่ยวข้องกับระบบสืบพันธ์ ได้แก่
– อาการปวดประจำเดือน มักมีความรุนแรงเพิ่มขึ้นในแต่ละเดือน จนกระทั่งการใช้ยาแก้ปวด เช่น mefenamic acid ไม่ได้ผล ทำให้ต้องหยุดเรียนหรือหยุดงานในช่วงรอบเดือน ในบางรายอาจปวดมากจนต้องฉีดยาแก้ปวดก็มี นอกจากนี้อาการปวดท้องน้อยเรื้อรังหรืออาการเจ็บเวลามีเพศสัมพันธ์ในช่วงใกล้ประจำเดือนก็อาจเป็นอาการของโรคได้เช่นกัน
– ภาวะมีบุตรยาก เกือบ 1 ใน 5 รายของสตรีที่มีบุตรยากพบโรคนี้ร่วมด้วย เชื่อว่าการฝังตัวของเซลที่ผิดปกติทำให้เกิดพังผืดไปขัดขวางการปฎิสนธิ หรืออาจสร้างสารบางอย่างที่ทำให้ไม่เหมาะสมต่อการตั้งครรภ์
– ซิสต์รังไข่
เป็นตำแหน่งที่พบบ่อยที่สุด โดยเซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกที่ไหลย้อนออกมาในอุ้งเชิงกรานจะฟังตัวที่รังไข่และสร้างเลือดประจำเดือนและกลายเป็นถุงน้ำ เมื่อเวลาผ่านไปเลือดในถุงน้ำจากคนจนมีลักษณะเป็นสีน้ำตาลคล้ายช็อกโกแลต จึงทำให้เรียกติดปากกันไป ถ้าขนาดไม่ใหญ่มาก เช่น น้อยกว่า 5 เซนติเมตร ผู้ป่วยส่วนมากจะยังไม่มีอาการ ต่อมาเมื่อมีขนาดใหญ่ขึ้นหรือมีพังผืดเกาะจึงอาจมีอาการปวดได้ ในกรณี ที่โชคร้ายซิสต์หรือถุงน้ำแตกออก ทำให้เลือดในถุงกระจายไปในช่องท้อง เกิดอาการปวดท้องอย่างรุนแรงคล้ายไส้ติ่งแตก
แพทย์จะวินิจฉัยของช็อกโกแล็ตซิสต์ อย่างไร
เมื่อคุณผู้หญิงไปพบแพทย์ แพทย์จะศัยประวัติที่ทำให้สงสัยโรคนี้ ร่วมกับการตรวจภายในและอัลตราซาวนด์ แต่การวินิจฉัยที่แน่นอนต้องอาศัยการตรวจทางพยาธิหรือนำชิ้นเนื้อไปตรวจ ซึ่งอาจทำได้ทั้งการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้องหรือการผ่าตัดผ่านกล้อง กรณีเป็นถุงน้ำแพทย์จะต้องแยกโรคจากถุงน้ำชนิดอื่นๆ โดยเฉพาะถุงน้ำที่เกิดจากเนื้อมะเร็ง โดยช็อกโกแลตซิสต์เองพบน้อยที่จะเกิดร่วมกับโรคมะเร็ง
ช็อกโกแล็ตซิสต์ รักษาได้อย่างไร
การรักษามีทางเลือกอยู่หลายวิธี ทั้งการใช้ยาและการผ่าตัด ซึ่งทั้งหมดขึ้นอยู่กับจุดประสงค์ของการรักษา เช่น ลดอาการปวด ต้องการมีบุตร ทั้งยังต้องคำนึงถึงอายุและค่าใช้จ่ายในการรักษาอีกด้วย วิธีการรักษาด้วยการผ่าตัดผ่านกล้องเป็นที่นิยมมาก เนื่องจากสามารถใช้เป็นการตรวจวินิจฉัยและการรักษาได้ในคราวเดียว
ในรายที่ต้องการเอาถุงน้ำออกก็สามารถผ่าตัดผ่านกล้องได้ เพราะการรักษาได้ผลดีไม่แตกต่างกับการรักษาด้วยการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง แต่ผู้ป่วยเจ็บแผลน้อย มีบาดแผลขนาดเล็ก และฟื้นตัวกลับไปทำงานได้อย่างรวดเร็ว อย่างไรก็ตามอาจมีค่าใช้จ่ายสูงและต้องการแพทย์ผ่าตัดที่มีความชำนาญด้านนี้เท่านั้น
การรักษาด้วยการใช้ยาก็ได้ผลดีเช่นกัน โดยเฉพาะในรายที่ต้องการเพียงลดอาการปวดและไม่ได้เป็นถุงน้ำจนถึงขนาดที่ต้องการการผ่าตัด ยาเกือบทั้งหมดเป็นยาคุมฮอร์โมนเพศซึ่งมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของโรคได้ ทำให้อาการปวดดีขึ้น แต่ถึงอย่างไรก็ไม่สามารถทำให้หายขาดจากโรค เมื่อหยุดยามักเกิดอาการขึ้นใหม่หรือเกิดโรคซ้ำได้อีก ยาหลายชนิดอาจมีผลต่อการมีบุตรโดยมีฤทธิ์คุมกำเนิดไปด้วย ดังนั้นการใช้ในระยะยาวจะต้องคำนึงถึงข้อดี ข้อเสีย และผลข้างเคียงให้รอบด้าน
ในหลายประเทศให้ความสำคัญกับโรคนี้ จนมีการจัดตั้งสมาคมหรือชมรมเพื่อให้ความรู้และเป็นที่ปรึกษาให้กับผู้ป่วยโรคนี้ ถึงแม้ว่าในบ้านเราสิ่งนี้ยังไม่เกิดขึ้น แต่เราก็ควรตื่นตัวกับโรคร้ายที่ใกล้ตัวดังเช่นโรคช็อกโกแลตซิสต์หรือเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโตผิดที่นี้ เพื่อจะได้รักษาแก้ไขแต่เนิ่นๆ และหาทางเลือกในการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
https://www.thaijobsgov.com/jobs=25996