การใช้ยาในสตรีมีครรภ์ ยาที่สตรีมีครรภ์ห้ามรับประทาน

การเลือกใช้ยาในสตรีมีครรภ์มีความสำคัญมาก เนื่องจากยาหรือสารเคมีที่มารดาได้รับสามารถผ่านเข้าสู่ทารกในครรภ์ได้โดยผ่านทางรก ซึ่งยาบางชนิดอาจส่งผลต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการของทารกในครรภ์ได้ ดังนั้นสตรีมีครรภ์จึงต้อง

ระมัดระวังในการที่จะเลือกใช้ยาต่างๆ รวมถึงสตรีวัยเจริญพันธุ์ที่มีโอกาสที่จะเกิดการตั้งครรภ์อาจจำเป็นต้องมีการประเมินการตั้งครรภ์ก่อนที่จะใช้ยาบางชนิดด้วย

การใช้ยาในสตรีมีครรภ์มีปัจจัยที่ต้องพิจารณาหลายประการได้แก่

1. ช่วงอายุครรภ์ที่ได้รับยาหรือสารเคมี การตั้งครรภ์แบ่งเป็น 3 ไตรมาส ได้แก่
   • ไตรมาสที่ 1 คืออายุครรภ์ตั้งแต่เดือนที่ 0-3
   • ไตรมาสที่ 2 คืออายุครรภ์ตั้งแต่เดือนที่ 4-6
   • ไตรมาสที่ 3 คืออายุครรภ์ตั้งแต่เดือนที่ 7-9

   ซึ่งยาและสารเคมีก็ส่งผลต่อทารกในครรภ์แต่ละไตรมาสแตกต่างกันไป ยาบางชนิดอาจมีผลต่อทารกในครรภ์ไตรมาสใดไตรมาสหนึ่ง หรืออาจมีผลสำหรับทุกไตรมาสก็ได้ อย่างไรก็ตามก็ควรที่จะหลีกเลี่ยงการใช้ยาหรือใช้ยาให้น้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ระหว่างไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์

2. ชนิดและปริมาณของยาหรือสารเคมีที่ได้รับ สตรีมีครรภ์ควรใช้ยาในขนาดที่ต่ำที่สุดที่ให้ผลในการรักษาในระหว่างการตั้งครรภ์และใช้ในระยะเวลาสั้นที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ และควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาหลายชนิดพร้อมกันหรือการใช้ยาสูตรผสมในการรักษาโรคหรืออาการต่างๆ
3. ปัจจัยทางด้านพันธุกรรม
4. ภาวะของมารดา เช่น อายุภาวะโภชนาการ หรือโรคประจำตัว
5. สตรีมีครรภ์ควรเลือกวิธีการรักษาโดยไม่ใช้ยาเป็นอันดับแรก เมื่อไม่ได้ผลจึงจะพิจารณาใช้ยาโดยควบคู่ไปกับการรักษาโดยไม่ใช้ยาเพื่อให้มีการใช้ยาน้อยที่สุดและเลือกใช้ยาเท่าที่จำเป็นที่มีข้อมูลความปลอดภัยต่อทารกในครรภ์มากที่สุด
6. การใช้ยาทุกชนิดในสตีมีครรภ์ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์และเภสัชกรอย่างใกล้ชิด

การจัดกลุ่มยาตามความปลอดภัยต่อทารกในครรภ์ โดยจัดแบ่งตามขององค์การอาหารและยาของประเทศสหรัฐอเมริกา (US FDA) ซึ่งแบ่งประเภทของยาออกเป็น 5 ประเภทคือ Pregnancy Category A, B, C, D และ X

1. Pregnancy Category A จากการศึกษาในมนุษย์พบว่าไม่มีความเสี่ยงในการก่อให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์เมื่อใช้ในช่วงไตรมาสแรก และไม่มีหลักฐานทางวิชาการที่แสดงให้เห็นว่ามีความเสี่ยงต่อการเกิดความผิดปกติของทารกในครรภ์เมื่อใช้ในช่วงไตรมาสที่ 2 และ3 ดังนั้นยาที่จัดอยู่ในประเภทนี้สตรีมีครรภ์จึงสามารถใช้ได้อย่างปลอดภัย
2. Pregnancy Category B จากการศึกษาในสัตว์พบว่ายาที่จัดอยู่ในประเภทนี้ไม่มีความเสี่ยงในการทำให้เกิดความผิดปกติของตัวอ่อนในครรภ์ แต่ไม่มีการศึกษาในมนุษย์ ดังนั้นยาที่จัดอยู่ในประเภทนี้สามารถใช้ในสตรีมีครรภ์ได้อย่างปลอดภัย
3. Pregnancy Category C จากการศึกษาในสัตว์พบว่ายาที่จัดอยู่ในประเภทนี้ทำให้เกิดความผิดปกติต่อตัวอ่อนในครรภ์ แต่ไม่มีการศึกษาในมนุษย์ ดังนั้นการจะใช้ยาในประเภทนี้ควรใช้เมื่อมีการประเมินจากแพทย์ระหว่างประโยชน์ที่ได้จากการใช้ยาและความเสี่ยงต่อความผิดปกติของทารกในครรภ์ว่าเกิดประโยชน์มากกว่าความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น
4. Pregnancy Category D ยาที่จัดอยู่ในประเภทนี้มีความเสี่ยงในการก่อให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์ ดังนั้นยาในกลุ่มนี้จะใช้ก็ต่อเมื่อมีการพิจารณาแล้วว่าจะก่อให้เกิดประโยชน์มากกว่าความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์ ซึ่งมักจะเป็นการใช้ยาเพื่อช่วยชีวิตมารดาหรือเป็นการใช้ยาเพื่อรักษาโรคที่รุนแรงซึ่งไม่สามารถใช้ยาที่ปลอดภัยมากกว่าได้หรือไม่ได้ผลตามที่ต้องการ
5. Pregnancy Category X จากการศึกษาในสัตว์หรือมนุษย์พบว่ายาที่จัดอยู่ในประเภทนี้ทำให้เกิดความผิดปกติของตัวอ่อนหรือทารกในครรภ์ และมีความเสี่ยงในการเกิดความผิดปกติมากกว่าประโยชน์ที่ได้รับจากยา ดังนั้นยาในประเภทนี้จัดเป็นยาที่ห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์หรือในสตีที่มีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์

ตัวอย่างรายการยาที่จัดอยู่ใน Pregnancy Category D และ X

1. Pregnancy Category D
   • ยาต้านอาการชัก
     • Carbamazepine
     • Phenobarbital
     • Phenytoin
     • Valproic acid
     • Primidone
   • ยารักษาโรคไทรอยด์
     • Methimazole
     • Propylthiouracil
   • ยาปฏิชีวนะ
     • Cotrimoxazole (เมื่อใช้ในช่วงใกล้คลอด)
     • Sulfadiazine (เมื่อใช้ในช่วงใกล้คลอด)
     • Neomycin
     • Amikacin
     • Gentamicin
     • Kanamycin
     • Netilmicin
     • Streptomycin
     • Tetracycline
     • Doxycycline
     • Chlortetracycline
     • Oxytetracycline
     • Voriconazole
   • ยาลดความดัน (เมื่อใช้ในช่วงไตรมาสที่ 2 และ 3)
     • Candesartan
     • Irbesartan
     • Losartan
     • Telmisartan
     • Valsartan
     • Candesartan
     • Captopril
     • Enalapril
     • Fosinopril
     • Lisinopril
     • Perindopril
     • Quinapril
     • Ramipril
     • Cilazapril
     • Benazepril
     • Atenolol
     • Bisoprolol
     • Carteolol
     • Carvedilol
     • Labetalol
     • Metoprolol
     • Nadolol
     • Pindolol
     • Propranolol
   • ยาขับปัสสาวะ
     • Hydrochlorothiazide
     • Indapamide
     • Amiloride
     • Furosemide
     • Spironolactone
   • ยารักษาโรคทางระบบหัวใจและหลอดเลือด
     • Amiodarone
     • Sotalol
   • ยาระงับปวด (เมื่อใช้ในขนาดสูง หรือใช้เป็นระยะเวลานาน)
     • Codeine
     • Fentanyl
     • Methadone
     • Morphine
     • Pentazocine
     • Pethidine
   • ยาลดการอักเสบที่ไม่ใช่สเตรอยด์ (เมื่อใช้ในช่วงไตรมาสที่ 3)
     • Aspirin (เมื่อใช้ขนาดสูง)
     • Diclofenac
     • Flurbiprofen
     • Ibuprofen
     • Fenoprofen
     • Indomethacin
     • Ketoprofen
     • Naproxen
     • Sulindac
     • Celecoxib
     • Diflunisal
     • Etodolac
     • Ketorolac
     • Mefenamic acid
     • Meloxicam
     • Nabumetone
     • Piroxicam
     • Phenylbutazone
   • ยาต้านอาการซึมเศร้า
     • Amitriptyline
     • Nortriptyline
     • Imipramine
     • Paroxetine
   • ยาคลายกังวล และยานอนหลับ
     • Alprazolam
     • Chlordiazepoxide
     • Clonazepam
     • Clorazepate
     • Diazepam
     • Lorazepam
     • Flunitrazepam
     • Midazolam
   • ยาจิตเวช
     • Lithium
   • ยากดภูมิคุ้มกัน
     • Azathioprine
   • ยาเคมีบำบัด & ยาต้านมะเร็ง
     • Bleomycin
     • Carboplatin
     • Cisplatin
     • Oxaliplatin
     • Chlorambucil
     • Cytarabine
     • Cyclophosphamide
     • Ifosfamide
     • Daunorubicin
     • Doxorubicin
     • Epirubicin
     • Idarubicin
     • Etoposide
     • Gemcitabine
     • Irinotecan
     • Bortezomib
     • Erlotinib
     • Gefitinib
     • Imatinib mesylate
     • Exemestane
     • Flutamide
     • Hydroxyurea
     • Melphalan
     • Mercaptopurine
     • Paclitaxel
     • Tamoxifen
     • Tretinoin
     • Vinblastine
     • Vincristine
     • Vinorelbine
   • ยาฮอร์โมน
     • Lynestrenol
   • ยากลุ่มสเตียรอยด์ (เมื่อใช้ในช่วงไตรมาศที่ 1).
     • Betamethasone
     • Cortisone
     • Dexamethasone
     • Hydrocortisone
     • Prednisolone
     • Triamcinolone
   • ยากลุ่มอื่นๆ
     • Colchicine
     • Iodine
     • Povidone iodine
     • Potassium iodide
     • Sodium iodide
     • Penicillamine
     • Pamidronic acid
     • Zoledronic acid
     • Pentobarbitone
     • Sulfasalazine (เมื่อใช้ในช่วงใกล้คลอด)
     • Terpin hydrate
2. Pregnancy Category X
   • ยารักษาสิว
     • Isotretinoin
   • ยารักษาโรคมาลาเรีย
     • Quinine
   • ยารักษาไมเกรน
     • Ergotamine tartrate
       Dihydroergotamine
   • ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
     • Warfarin
   • ยานอนหลับ
     • Flurazepam
     • Temazepam
     • Triazolam
     • Estazolam
   • ยาลดไขมันในเลือด
     • Atorvastatin
     • Cerivastatin
     • Fluvastatin
     • Lovastatin
     • Pravastatin
     • Rosuvastatin
     • Simvastatin
   • ยาฮอร์โมน
     • Clomiphene
     • Chorionic gonadotrophin
     • Desogestrel
     • Danazol
     • Diethylstilbestrol
     • Dienestrol
     • Estradiol
     • Estrone
     • Ethinyl estradiol
     • Gestodene
     • Goserelin
     • Leuprorelin
     • Nafarelin
     • Norethisterone
     • Levonorgestrel
     • Medroxyprogesterone
     • Megestrol
     • Mestranol
     • Methyltestosterone
     • Norgestrel
     • Fluoxymesterone
     • Follitropin alfa
     • Follitropin beta
     • Urofollitropin
     • Ganirelix
     • Oxandrolone
     • Testosterone
   • ยาเคมีบำบัด & ยาต้านมะเร็ง
     • Fluorouracil
     • Methotrexate
   • ยากลุ่มอื่นๆ
     • Acitretin
     • Finasteride
     • Dutasteride
     • Alprostadil
     • Bosentan
     • Ergometrine
     • Fluorescein
     • Leflunomide
     • Misoprostol
     • Nandrolone
     • Oxymetholone
     • Oxytocin
     • Nicotine
     • Raloxifene
     • Ribavirin
     • Thalidomide