1. หน้าหลัก
  2. การดูแลสุขภาพ

โรคบิด (Dysentery)

1,915 ผู้ชม


ระบบและอวัยวะที่เกี่ยวข้อง :

ลำไส้ใหญ่  ระบบทางเดินอาหาร 

อาการที่เกี่ยวข้อง :

อุจจาระเป็นเลือด 

บทนำ

โรคบิด (Dysentery) หมายถึง อาการท้องเสียโดยอุจจาระแต่ละครั้งจะออกไม่มาก ร่วม กับมีมูกเลือดปนมาในอุจจาระ และมักร่วมกับอาการ ปวดบิด เบ่ง เมื่อถ่ายอุจจาระ

โรคบิดเกิดได้ทั้งจากการติดเชื้อชนิดต่างๆ ทั้งแบคทีเรีย ไวรัส สัตว์เซลล์เดียว (ปรสิต หรือ Parasite) และจากการกิน/ดื่มสารพิษ แต่โดยรวมมักมีสาเหตุจากการติดเชื้อแบคทีเรียในกลุ่มที่เรียกว่า ชิเกลลา (Shigella) ซึ่งเรียกโรคนี้ว่า “โรคบิดไม่มีตัว” หรือ “โรคบิดชิเกลลา ” (Shigellosis, Shigella infection, หรือ Bacillary dysentery) และจากติดเชื้อสัตว์เซลล์เดียวชนิด อะมีบา (Enta moeba histolytica) ซึ่งเรียกโรคบิดจากติดเชื้อนี้ว่า “โรคบิดมีตัว” หรือ “โรคบิดอะมีบา” (Amoebiasis, Amebiasis หรือ Amoebic dysentery) ซึ่งในบทความนี้จะกล่าวถึงโรคบิดซึ่งเกิดจากการติดเชื้อทั้ง 2 ชนิดนี้เท่านั้น โดยเรียกรวมว่า “โรคบิด”

โรคบิดพบได้ในทุกอายุ ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงอายุ ผู้หญิงและผู้ชายมีโอกาสพบโรคได้ใกล้เคียงกัน

โรคบิดเป็นโรคพบได้บ่อยในประเทศที่กำลังพัฒนา ส่วนในประเทศที่พัฒนาแล้วมักพบในผู้อพยพ หรือในผู้ที่ไปท่องเที่ยวในประเทศที่กำลังพัฒนา ในประเทศไทย พ.ศ. 2553 มีราย งานโรคบิดทั้งหมดประมาณ 14,760 ราย โดยไม่มีผู้ เสียชีวิต ส่วนองค์การอนามัยโลกได้ราย งานว่า ทั่วโลกพบโรคบิดชิเกลลาได้ประมาณ 80 ล้านคนต่อปี ในการนี้เสียชีวิตประมาณ 7 แสนคนต่อปี และพบโรคบิดอะมีบาได้ประมาณ 50 ล้านคนต่อปี ในการนี้เสียชีวิตประมาณ 5 หมื่นคนต่อปี

โรคบิดเกิดได้อย่างไร?

โรคบิด

โรคบิด เป็นโรคติดต่อโดยการกิน/ดื่ม อาหาร/น้ำซึ่งปนเปื้อนเชื้อโรคเหล่านี้ที่อยู่ในอุจจาระของผู้ป่วย หรือในอุจจาระของคนที่เป็นพาหะโรค ซึ่งเมื่อเชื้อเข้าสู่กระเพาะอาหาร จะผ่านเข้าสู่ลำไส้ แล้วก่อให้เกิดการอักเสบของผนังลำไส้โดยเฉพาะลำไส้ใหญ่ ต่อจากนั้น ผนังลำไส้จะเกิดอาการบวมอักเสบ ดูดซึมอาหาร และน้ำได้น้อย และเชื้อยังอาจสร้างสารกระตุ้นให้น้ำในร่างกายซึมเข้าสู่ลำไส้ จึงเกิดอาการท้องเสียขึ้น โดยเฉพาะท้องเสียซึ่งลักษณะอุจจาระเป็นมูก และเมื่อเกิดการอักเสบมักทำให้ลำไส้ใหญ่เกิดแผลร่วมด้วย จึงมีเลือดปนออกมากับอุจจาระด้วย

โรคบิดมีอาการอย่างไร?

อาการที่พบบ่อยของโรคบิด คือ

 

แพทย์วินิจฉัยโรคบิดได้อย่างไร?

แพทย์วินิจฉัยโรคบิดได้จาก ประวัติอาการ ประวัติกิน/ดื่ม อาหาร/น้ำ การท่องเที่ยว การมีผู้ป่วยในบ้านหรือในชุมชน ตรวจร่างกาย ตรวจอุจจาระดูเชื้อ การเพาะเชื้อจากอุจจาระ และอาจมีการตรวจอื่นๆเพิ่มเติม เช่น การตรวจเลือดซีบีซี (CBC) และตรวจเลือดดูค่าเกลือแร่ ทั้งนี้ขึ้นกับอาการผู้ป่วย และดุลพินิจของแพทย์

รักษาโรคบิดได้อย่างไร?

แนวทางการรักษาโรคบิด คือ การให้ยาปฏิชีวนะในโรคบิดชิเกลลา และยาฆ่าเชื้ออะมีบาในโรคบิดอะมีบา นอกจากนั้นคือ การรักษาประคับประคองตามอาการ เช่น ยาบรรเทาอาการปวดท้อง หรืออาการปวดบิดเวลาถ่ายอุจจาระ การให้เกลือแร่ อาจโดยการดื่มยาผงเกลือแร่ หรือให้น้ำเกลือแร่ทางหลอดเลือด ขึ้นกับความรุนแรงของการขาดน้ำ และของเกลือแร่

โรคบิดรุนแรงไหม? มีผลข้างเคียงอย่างไร?

โรคบิด โดยทั่วไปเป็นโรคไม่รุนแรง รักษาได้หาย แต่ความรุนแรงสูงขึ้น และอาจเสียชีวิตได้ เมื่อได้รับเชื้อในปริมาณมาก ในเด็ก ในผู้สูงอายุ ในคนที่มีภูมิคุ้มกันต้านทานโรคต่ำ เช่น ผู้มีโรคเรื้อรัง เช่น โรคเบาหวาน และในผู้ที่เชื้อดื้อยา

ผลข้างเคียงจากโรคบิด ได้แก่ ภาวะขาดน้ำ/เกลือแร่เมื่อท้องเสียมาก ภาวะซีดเมื่อเลือด ออกมาก และการเป็นฝีในอวัยวะต่างๆโดยเฉพาะฝีบิดในตับจากเชื้ออะมีบา

ดูแลตนเองอย่างไร? ควรพบแพทย์เมื่อไร?

การดูแลตนเอง การพบแพทย์ เมื่อเป็นโรคบิด ได้แก่

 

ป้องกันโรคบิดได้อย่างไร?

ปัจจุบัน ยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคบิดทั้ง 2 ชนิด ดังนั้น การป้องกันโรคบิด คือ การป้อง กันโรคติดเชื้อทางเดินอาหาร หรือเรียกอีกชื่อว่า ติดเชื้อทางอุจจาระ-ปาก (Fecal-oral trans mission) ซึ่งที่สำคัญ คือ การรักษาสุขอนามัยพื้นฐาน (สุขบัญญัติแห่งชาติ) นอกจากนั้น ได้แก่

  • ล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่ก่อนกินอาหาร หลังเข้าห้องน้ำ และเมื่อสัม ผัสผู้ป่วย
  • รักษาความสะอาดในการปรุงอาหาร และในทุกขั้นตอนการปรุงอาหาร รวมทั้งในครัว
  • ไม่ใช้ ช้อน แก้วน้ำ ร่วมกับผู้อื่น
  • กินอาหารสุกใหม่ๆเสมอ
  • ระมัดระวังการกิน ผัก และผลไม้ สด ต้องล้างให้สะอาด หรือ ต้องปอกเปลือกผลไม้ก่อนบริโภคเสมอ
  • ดื่มแต่น้ำสะอาด ระวังการกินน้ำแข็ง

ที่มา   https://haamor.com/th/โรคบิด/

มาแรงรอบสัปดาห์

อัพเดทล่าสุด