ทำตาสองชั้น (Blepharoplasty)

บทนำ

พวกเราชาวเอเชีย โดยเฉพาะคนจีนหรือคนไทยเชื้อสายจีน มักจะไม่มีรอยพับบริเวณหนังตาบน ซึ่งคือ เห็นเป็นตาชั้นเดียว อาจทำให้แลดูเหมือนตาตี่ๆ ไม่สวยงามในคนทั่วไป บางคนอาจเป็นตาชั้นเดียวตั้งแต่เกิด หรือมีตา 2 ชั้นอยู่ พออายุมากขึ้นอ้วนขึ้น มีไขมันที่เปลือกตามาก จนห้อยมาบดบังชั้นที่เคยมีอยู่ บางคนห้อยมากจนแทบจะปิดตาลงมา ทำให้การมองเห็นลดลง หรือเป็นเหตุให้ขนตาชี้ลง จนเขี่ยตาดำ หรือกระจกตา จึงต้องมีการผ่าตัดทำตา 2 ชั้น (Blepharoplasty) เพื่อความสวยงามและเพื่อการรักษา

ผ่าตัดตาสองชั้นอย่างไร?

โดยทั่วไป วิธีผ่าตัดตาสองชั้น คือ

• ใช้ฉีดยาชาเฉพาะที่บริเวณเปลือกตาหรือหนังตาที่ต้องการทำให้เป็น 2 ชั้น
• วาดเป็นรอยที่คาดว่าจะทำให้เกิด 2 ชั้น ในตา 2 ข้าง ให้เท่าๆ กัน บางรายถ้ามีหนังตาหย่อนมากก็จะวาดจำนวนหนังตาที่จะต้องตัดออกด้วย และวาดให้ตาทั้ง 2 ข้าง เท่ากัน
• ใช้มีดผ่าตัด กรีดตามรอยที่วาดไว้ ตัดเนื้อเยื่อใต้ผิวหนังที่คิดว่าเป็นส่วนเกินออก หากมีไขมันมากก็ตัดออกด้วย
• เย็บให้ผิวหนังติดกับส่วนที่อยู่ชิดกับ Tarsus (เป็นเนื้อเยื่อคล้ายกระดูกอ่อนที่มีหน้าที่โครงรูปให้เป็นหนังตา)
• เย็บแผลที่กรีดออกให้ติดกัน
• แพทย์นัดตัดไหมในเวลา 5-7 วัน

ทั้งนี้ หลักการในการทำตาสองชั้น คือ การทำให้ผิวหนังบางส่วนยึดติดเนื้อเยื่อใกล้ๆ Tarsus ซึ่งโดยทั่วไป หลังผ่าตัด สามารถกลับบ้านได้ ไม่ต้องอยู่โรงพยาบาล

มีข้อห้ามไม่ให้ทำตาสองชั้นหรือไม่?

เช่นเดียวกับการทำผ่าตัดบริเวณผิวหนังทั่วๆไป ที่ทำโดยใช้ยาชาฉีดเฉพาะที่ ซึ่งผู้ที่ไม่ควรทำ ได้แก่

• แพ้ยาชาที่ใช้ฉีด
• เป็นคนมีแนวโน้มที่จะเป็น แผลเป็น หรือ แผลเป็นนูน (Keloid) เนื่องจากเป็นการทำผ่า ตัดเพื่อความสวยงามเป็นหลัก การมีแผลเป็นนูน จะยิ่งทำให้ไม่สวยงาม
• มีโรคทางร่างกายที่อาจทำให้มีผลต่อการผ่าตัด เช่น โรคเลือด (เพราะเมื่อมีเลือดออกแล้วหยุดยาก) โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน หรือ โรคอื่นๆทางกาย ที่ยังควบคุมยังไม่ได้
• ผู้ที่คาดหวังมากเกินไป เช่น คาดหวังว่าตา 2 ชั้น ต้องออกมาสวยงามดังดาราคนใดคนหนึ่งที่ตั้งเป้าไว้ ทั้งๆที่รูปหน้าอาจไม่อำนวยให้เป็นเช่นนั้น

มีผลข้างเคียงหรือภาวะแทรกซ้อนในการทำตาสองชั้นไหม?

ผลข้างเคียงแทรกซ้อนที่อาจพบได้จากการทำตาสองชั้น คือ

• มีเลือดออกมากระหว่างผ่าตัด เนื่องจากหนังตาเป็นส่วนที่มีเลือดมาเลี้ยงค่อนข้างมาก การกรีดหนังตาบริเวณนี้มักจะมีเลือดออก ซึ่งแพทย์ต้องใช้วิธี จี้ ห้ามเลือด การมีเลือดออกมาก อาจทำให้แผลผ่าตัดบวมอยู่นานกว่าปกติ
• แผลอักเสบติดเชื้อ ซึ่งอาจพบได้บ้าง โดยผู้ป่วยจะมีอาการ ปวด เจ็บ แผลเป็นหนอง แก้ไขโดยการให้ยาปฏิชีวนะแก้อักเสบระงับการติดเชื้อ
• แผลไม่ติด หรือติดไม่ดี ทำให้มีรอยแผลเป็นมากกว่าปกติ แผลหายช้า เจ็บตา นานกว่าปกติ
• ที่สำคัญที่สุด และพบเป็นปัญหาได้บ่อย ได้แก่
  • ไม่พอใจหรือไม่สวยดังคาด
  • ตา 2 ชั้น 2 ข้างไม่เท่ากัน
  • รอยสองชั้นไม่เป็นที่พอใจ เช่น ตื้นเกินไป สูงเกินไป
  • หลังผ่าตัด เวลาหลับตา ตาปิดไม่สนิท มักจะเป็นระยะแรกๆเท่านั้น ส่วนใหญ่พบในผู้ป่วยที่รับการผ่าตัดแก้ไขหนังตาตกมากกว่า
  • มีแผลเป็นบริเวณที่กรีด มากบ้าง น้อยบ้าง แต่โดยทั่วไปมักจะยอมรับได้ เนื่อง จากเวลาลืมตา แผลเป็นจะหลบซ่อนอยู่ เจ้าตัวมองไม่เห็น ยกเว้นรายที่เป็นแผลเป็นใหญ่แบบแผลเป็นนูน ซึ่งพบได้น้อย
  • ไม่เกิดมีตาสองชั้นในบางราย จากการเย็บเพื่อให้เกิดการติดกันของผิวหนังกับเนื้อเยื่อบริเวณ Tarsus ไม่ติด หรือไหมที่เย็บหลุดก่อนเวลา ทำให้ไม่เกิดตาสองชั้น

*****อนึ่ง การผ่าตัดตาสองชั้นในบางราย อาจต้องมีการผ่าตัดซ้ำเพื่อแก้ไข

เตรียมตัวก่อนผ่าตัดอย่างไร?

เนื่องจากเป็นการทำผ่าตัดโดยใช้ยาชาเฉพาะที่ ไม่ต้องดมยาสลบ จึงไม่ต้องอดอาหาร แต่ก็ไม่ควรทานจนอิ่มเกินไป เพราะระหว่างนอนทำผ่าตัด ซึ่งใช้เวลานอนประมาณ 1 ชั่วโมง อาจจะเกิดอาการแน่นอึดอัดท้องได้

ไม่ควรใช้เครื่องสำอางใดๆในบริเวณใบหน้า อันจะทำให้สกปรกยากแก่การเช็ดออกก่อนผ่าตัด ตลอดจนเป็นบ่อเกิดการติดเชื้อโรคได้

หากมีการรับประทานยาห้ามเลือด ยาลดการแข็งตัวของเลือด เช่น ยาแอสไพริน ควรหยุดรับประทาน 7-10 วัน เพราะอาจเป็นเหตุให้เลือดออกง่าย และออกมากกว่าปกติ

สระผมให้สะอาดก่อนมาผ่าตัด เพราะอาจจะสระผมไม่สะดวกในวันแรกๆหลังผ่าตัด

ควรจัดให้เป็นเวลาพักผ่อนหลังผ่าตัด 1 สัปดาห์ งดการทำงานหรือออกกำลังกายหนัก ที่อาจพลาดพลั้งถูกแผลผ่าตัด งานเบาๆ ยังพอทำได้

หลังผ่าตัด 1-2 สัปดาห์ ตาทั้ง 2 ข้าง จะบวม มากบ้างน้อยบ้าง และควรงดใช้เครื่องสำ อางบริเวณตาจนกว่าแผลจะหายสนิท ซึ่งมักประมาณ 2 สัปดาห์

ใครที่ทำตาสองชั้นแล้วมักไม่สวย?

โดยทั่วไป หากมีตาชั้นเดียว ทำให้แลดูตาตี่ การเกิดตา 2 ชั้น ย่อมทำให้ดูตาสดใสกว่าเดิม โดยต้องเปรียบเทียบก่อนและหลังทำ อย่าไปเปรียบเทียบกับผู้อื่น ซึ่งโครงหน้าแตกต่างกัน สวยขึ้นมากน้อยต่างกัน การทำตา 2 ชั้น เป็นเพียงกรีดให้เป็นรอยพับบริเวณหนังตาไม่อาจเปลี่ยนโครงหน้าอื่นๆได้

ผู้ที่มีหนังตาอูมมาก มีรอยตีนกามาก การทำตา 2 ชั้น ทำให้ตามีรอยพับ แต่ตีนกายังเหมือนเดิม อาจจะแลดูไม่สวยดังที่ตั้งใจภาวะนี้ควรไปรับการผ่าตัดลบตีนกามากกว่า

ผู้มีรอยแผลเป็นเก่าบริเวณหนังตา การทำผ่าตัดซ้ำ อาจทำให้มีแผลเป็นดึงรั้ง ตาออกมาไม่สวย

ผู้ที่เป็นแผลเป็นนูนง่าย การทำตาสองชั้นจะทำให้มีแผลเป็นมากขึ้น ดูไม่สวย

ดูแลตัวเองหลังผ่าตัดอย่างไร?

การดูแลตนเองหลังผ่าตัดตาสองชั้น เช่นเดียวกับการดูแลแผลผ่าตัดทั่วไป ที่สำคัญ คือ

• ปฏิบัติตามแพทย์ พยาบาลแนะนำ ให้ถูกต้อง
• รักษาความสะอาดแผล
• เช็ดแผลเบาๆ หากรู้สึกว่ามี น้ำเลือด น้ำเหลือง เยิ้มออกมา
• หลีกเลี่ยงการถูกน้ำที่ไม่สะอาด
• หมอบางท่านอาจให้ยาที่เป็นครีมป้ายหนังตาป้องกันเชื้อโรค ควรใช้ตามคำแนะนำอย่างถูกต้อง
• หลีกเลี่ยงการกระทบกระทั่งบริเวณแผล
• หลีกเลี่ยงการใช้เครื่องสำอางบริเวณแผล
• สามารถทำงานเบาๆ เช่น ขีดเขียนได้ตามอัธยาศัย
• ทานยาแก้ปวดพาราเซตามอล (Paracetamol) หากรู้สึกเจ็บ/ปวด แผล

อะไรเป็นสัญญาณที่เตือนว่าควรไปพบแพทย์ก่อนนัด?

สัญญาณเตือนให้รีบพบแพทย์ หรือรีบพบแพทย์ก่อนนัด คือ

• แผลเลือดออก
• ปวดแผลมาก ทานยาแก้ปวดไม่บรรเทา หรือต้องทานติดต่อกัน
• แผลผิดปกติ เช่น แผลไม่ติด คัน มีผื่น มีน้ำเหลือง หรือมีหนอง
• ตาบวมและเขียวช้ำมาก
• น้ำตาไหลมากกว่าปกติ
• เจ็บภายในดวงตา อาจจากมีสิ่งแปลกปลอมพลัดเข้าไปในตา เนื่องจากหลังผ่าตัดหนังตาจะตึงๆ ไม่ค่อยกระพริบตา
• ตามัวลง
• มีขี้ตา
• เมื่อมีความกังวลในอาการ หรือกังวลเรื่องแผล