เจ็บเต้านม (Breast pain)

บทนำ

อาการเจ็บเต้านม (Breast pain หรือ Breast tenderness หรือ Mastalgia หรือ Mastodynia) เป็นอาการพบบ่อยอาการหนึ่งของผู้หญิง ประมาณว่า 70% ของผู้หญิงอย่างน้อยในชีวิตต้องมีอาการนี้ ทั้งนี้ อาการเจ็บเต้านมในที่นี้ ไม่ได้หมายถึงการเจ็บเต้านมในช่วงให้นมบุตรซึ่งเกิดจากการคั่งของน้ำนมที่เรียกว่า ภาวะนมคัด (Breast engorgement)

อาการเจ็บเต้านมมักพบในผู้หญิง แต่ในผู้ชายอาจมีอาการเจ็บเต้านมได้เช่นกัน แต่พบได้น้อยกว่าในผู้หญิงมากและมักไม่ก่อปัญหาให้ต้องมาพบแพทย์ โดยมักเกิดในช่วงวัยรุ่นซึ่งเป็นวัยที่เริ่มมีการเจริญเติบโตของเต้านม

ในบทความนี้ จะกล่าวถึงอาการเจ็บเต้านมเฉพาะในผู้หญิงเท่านั้น

อาการเจ็บเต้านมมีกี่ชนิด? แต่ละชนิดมีสาเหตุจากอะไร?

อาการเจ็บเต้านมแบ่งได้เป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่อาการสัมพันธ์กับประจำเดือน (Cyclical breast pain) และกลุ่มที่อาการไม่สัมพันธ์กับประจำเดือน (Non-cyclical breast pain)

• กลุ่มอาการสัมพันธ์กับประจำเดือน

  ทั้งนี้ ผู้ป่วยในกลุ่มนี้ จะเป็นผู้ป่วยอยู่ในช่วงวัยเจริญพันธุ์ หรือ วัยยังมีประจำเดือน และมักเป็นต่อเนื่องตลอดระยะช่วงยังมีประจำเดือน เพียงแต่บางเดือนอาการมาก บางเดือนอาการน้อย โดยอาการจะเกิดกับเต้านมทั้งสองข้างพร้อมๆกัน แต่อาการเจ็บมากน้อยอาจต่างกันในแต่ละข้าง และมักเป็นการเจ็บทั่วทั้งเต้านม โดยอาจร้าวมายังรักแร้ได้ ยกเว้นบางคนอาจเจ็บเพียงจุดใดจุดหนึ่งของเต้านมได้

  (Cyclical breast pain) เกิดจากการเปลี่ยน แปลงสมดุลของฮอร์โมนเพศ เช่น ในช่วงตกไข่ (ช่วงกลางของรอบประจำเดือน) หรือ ประมาณ 1-2 สัปดาห์ก่อนมีประจำเดือน ซึ่งอาการเจ็บเต้านมจะหายไปเมื่อประจำเดือนมาแล้ว
• กลุ่มอาการไม่สัมพันธ์กับประจำเดือนวัยหมดประจำเดือน/วัยทอง โดยทั่วไปมักเกิดกับเต้านมเพียงข้างเดียว และมักเกิดเฉพาะจุดในเต้านม แต่ก็พบเกิดทั้งเต้านมได้ ทั้งนี้อาการเจ็บเต้านมซึ่งไม่สัมพันธ์กับประจำเดือนนี้ เกิดได้จากสาเหตุใหญ่ๆ 2 สาเหตุ คือ จากโรคของเต้านมเอง และจากโรคของผนังหน้าอก
  • จากโรคของเต้านมเอง เช่น
    • จากก้อนเนื้อเต้านมที่ไม่ใช่มะเร็ง
    • จากถุงน้ำในเต้านม
    • จากเต้านมอักเสบติดเชื้อ
    • จากเต้านมได้รับอุบัติเหตุ เช่น ถูกกระแทก
    • จากกินยาบางชนิด เช่น ยาฮอร์โมน หรือ ยาทางจิตเวชบางชนิด
    • โรคตับเรื้อรัง/โรคตับแข็ง
    • และการดื่มสุราเรื้อรังเพราะก่อให้เกิดสารบางชนิดที่ทำให้เกิดการเจ็บเต้านมได้
  • จากโรคของผนังหน้าอกงูสวัด

    อนึ่ง บางครั้งแพทย์หาสาเหตุของอาการเจ็บเต้านมไม่ได้ ซึ่งอาการเจ็บเต้านมจากไม่ทราบสาเหตุนี้ อาการมักหายได้เอง

    นอกจากนี้ ยังอาจมีอาการร่วมอื่นๆที่อาจเกิดขึ้นกับเต้านม ซึ่งจะเป็นไปตามสาเหตุของโรค เช่น มีไข้ และเต้านมบวม แดง ร้อน เมื่อเกิดจากเต้านมอักเสบติดเชื้อ มีน้ำเลือด หรือ น้ำเหลืองไหลจากเต้านม เมื่อเกิดจากมีก้อนเนื้อในท่อน้ำนม และ/หรือ การคลำได้ก้อนเนื้อผิด ปกติ เป็นต้น

    เช่น จากปัญหาของกระดูก หรือ กล้ามเนื้อ หรือประ สาทผนังหน้าอก หรือ โรคติดเชื้อผิวหนัง ซึ่งก่ออาการเจ็บผนังหน้าอก แต่ผู้ป่วยคิดว่าเป็นการเจ็บเต้านม เช่น โรคของกระดูกคอ หรือ ข้อไหล่แล้วเจ็บร้าวลงผนังหน้าอก หรือ โรค
  (Non-cyclical breast pain) เป็นอาการเจ็บเต้านมที่ไม่สัมพันธ์กับประจำเดือน มักพบใน

แพทย์วินิจฉัยหาสาเหตุการเจ็บเต้านมได้อย่างไร?

แพทย์วินิจฉัยหาสาเหตุของการเจ็บเต้านมโดย อายุ เพราะเมื่อเกิดอาการในผู้ป่วยอายุต่ำกว่า 30 ปี แพทย์มักไม่นึกถึงโรคมะเร็ง ประวัติอาการ ประวัติอุบัติเหตุ ประวัติการเจ็บป่วย และการใช้ยาต่างๆ การตั้งครรภ์ การให้นมบุตร การจดบันทึกอาการเจ็บเต้านมเพื่อดูความสัมพันธ์กับประจำเดือน การตรวจร่างกาย การตรวจคลำเต้านม และการตรวจอื่นๆเพิ่มเติม ทั้งนี้ขึ้นกับอายุ อาการของผู้ป่วย และดุลพินิจของแพทย์ เช่น การตรวจภาพเต้านมด้วยเอกซเรย์แมมโมแกรม (mammogram) และ/หรือ อัลตราซาวด์เต้านม บางครั้งอาจเป็นการตัดชิ้นเนื้อเพื่อการตรวจทางพยาธิวิทยา หรือ การเจาะ ดูดเซลล์เพื่อการตรวจทางเซลล์วิทยา เมื่อพบมีก้อนเนื้อ หรือ มีถุงน้ำในเต้านม

รักษาอาการเจ็บเต้านมอย่างไร?

แนวทางการรักษาอาการเจ็บเต้านม คือ

• การอธิบายให้เข้าใจ เมื่ออาการสัมพันธ์กับประจำเดือน
• การรักษาสาเหตุ เช่น ปรับเปลี่ยนยาเมื่ออาการเกิดจากยา การกินยาปรับสมดุลฮอร์โมน เมื่ออาการเกิดจากความผิดปกติในสมดุลของฮอร์โมน การให้ยาปฏิชีวนะเมื่อเกิดจากการอัก เสบติดเชื้อแบคทีเรีย และ การผ่าตัดเมื่ออาการเกิดจากมีก้อนเนื้อ
• การรักษาตามอาการ เช่น กินยาแก้ปวด เช่น ยาพาราเซตามอล (Paracetamol) เป็นต้น

อาการเจ็บเต้านมรุนแรงไหม? มีผลข้างเคียงไหม?

ความรุนแรงของอาการเจ็บเต้านม ขึ้นกับสาเหตุ แต่โดยทั่วไป ไม่รุนแรง และมักหายได้เอง โดยอาจกินยาแก้ปวดเพียงครั้งคราว

อาการเจ็บเต้านมเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งเต้านมไหม?

อาการเจ็บเต้านม ไม่ใช่อาการสำคัญของโรคมะเร็งเต้านม อาการสำคัญของโรคมะเร็งเต้านม คือ การคลำพบก้อนเนื้อในเต้านมซึ่งบางครั้งอาจร่วมกับอาการเจ็บเต้านมได้ อย่างไรก็ตาม มีการศึกษารายงานว่า มีผู้ป่วยโรคมะเร็งที่มาพบแพทย์ด้วยอาการเจ็บเต้านมเพียงอาการเดียวโดยตรวจคลำไม่พบก้อนเนื้อ เพียงประมาณ 5% ของผู้ป่วยมะเร็งเต้านมทั้งหมด

ดูแลตนเองอย่างไร? ควรพบแพทย์เมื่อไร?

การดูแลตนเอง การพบแพทย์เมื่อมีอาการเจ็บเต้านม ได้แก่

• แยกให้ได้ว่าเป็นการเจ็บเต้านมที่สัมพันธ์กับประจำเดือนหรือไม่ โดยการจดบันทึกอาการและการมีประจำเดือน
• กินยาแก้ปวดพาราเซตามอล (Paracetamol)
• สวมใส่ยกทรงที่พอเหมาะ สวมใส่ยกทรงเฉพาะใช้ในการเล่นกีฬาเมื่อออกกำลังกาย
• ในบางคน การลดอาหารไขมัน ช็อกโกแลต หรือ กาแฟ หรือ กินวิตามิน อี เสริมอาหาร อาจช่วยบรรเทาอาการเจ็บเต้านมที่สัมพันธ์กับประจำเดือนได้
• ควรพบแพทย์เมื่อ
  • อาการปวดไม่ดีขึ้นหลังกินยาแก้ปวด หรือหลังการดูแลตนเองด้วยวิธีต่างๆดังกล่าวแล้ว
  • มีอาการปวดต่อเนื่อง
  • อาการปวดเป็นๆหายๆ
  • เมื่อกังวลในอาการ
• รีบพบแพทย์ภายใน 7 วัน เมื่อ
  • คลำก้อนเนื้อได้ในเต้านม
  • มีน้ำเลือด หรือ น้ำเหลือง หรือ สารคัดหลั่งผิดปกติจากหัวนม
• รีบพบแพทย์ภายใน 1-2 วันเมื่อ มีอาการของเต้านมติดเชื้อ ได้แก่ เต้านมบวม แดง ร้อน และ/หรือ ร่วมกับมีไข้

ป้องกันการเจ็บเต้านมได้อย่างไร?

เมื่อดูจากสาเหตุแล้ว ยังไม่มีวิธีป้องกันอาการเจ็บเต้านม ยกเว้นการระมัดระวังอุบัติเหตุ และเมื่อเป็นคนมีเต้านมขนาดใหญ่ การใส่เสื้อยกทรงที่เหมาะสม โดยเฉพาะช่วงออกกำลังกาย อาจช่วยได้บ้าง
ที่มา   https://haamor.com/th/เจ็บเต้านม/