1. หน้าหลัก
  2. สุขภาพครอบครัว,แม่และเด็ก

มะเร็งในเด็ก (Pediatric cancer)

991 ผู้ชม


ระบบและอวัยวะที่เกี่ยวข้อง :

ระบบมะเร็งวิทยา 

อาการที่เกี่ยวข้อง :

ก้อนเนื้อ 

บทนำ

โรคมะเร็งในเด็ก (Pediatric cancer) หมายถึงโรคมะเร็งที่เกิดในวัยตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุต่ำกว่า 15 ปี เป็นโรคมีอัตราเกิดน้อยกว่าในผู้ใหญ่มาก คิดเป็นประมาณ 1ใน 10 ของโรคมะเร็งในผู้ใหญ่ และเกือบทั้งหมด เป็นมะเร็งชนิดแตกต่างจากผู้ใหญ่

ในผู้ใหญ่ มักจัดแบ่งชนิดของโรคมะเร็งตามอวัยวะ (แบ่งตามกายวิภาค) และเป็นชนิดเกิดจากเซลล์เยื่อบุผิว หรือเยื่อเมือกของอวัยวะ (Epithelium หรือ Mucosa) ซึ่งจัดเป็นกลุ่มโรคมะเร็งชนิด คาร์ซิโนมา (Carcinoma) เช่น โรคมะเร็งกล่องเสียง โรคมะเร็งเต้านม โรคมะเร็งปอด หรือ โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ และส่วนน้อยเกิดจากเซลล์ของเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (Connective tissues) ซึ่งจัดเป็นกลุ่มโรคมะเร็งชนิด ซาร์โคมา (Sarcoma)

โรคมะเร็งในเด็ก แบ่งชนิดของมะเร็งตามลักษณะชนิดของเซลล์มะเร็ง (แบ่งตามลักษณะทางพยาธิวิทยา) ส่วนใหญ่เกิดจากเซลล์ชนิดพบเฉพาะในวัยเด็ก (Embryonal cells หรือ Germ cells ) หรือเซลล์ชนิดเกิดจากเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน ดังนั้น เกือบทั้งหมด จึงเป็นโรคมะเร็งในกลุ่ม ซาร์โคมา เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเอแอลแอล (ALL) โรคมะเร็งประสาทซิมพาทีติค (Sympathetic) ชนิดนิวโรบลาสโตมา(Neuroblastoma) หรือ โรคมะเร็งลูกตา ชนิด เรติโนบลาสโตมา(Retinoblastoma,มะเร็งจอตา โรคตาวาว) แต่อาจเกิดโรคมะเร็งชนิด คาร์ซิโนมาเช่นเดียวกับในผู้ใหญ่ได้บ้าง ประปราย

องค์กรระหว่างประเทศในการจัดแบ่งชนิดมะเร็งในเด็ก ไอซีซีซี ( ICCC, International Classification of Childhood Cancer) ได้จัดแบ่งโรคมะเร็งในเด็กทั้งหมดเป็น ๑๒ ชนิด ซึ่งชนิดของโรคมะเร็งในเด็กทั่วโลกคล้ายคลึงกัน แต่อาจแตกต่างในลำดับของการเกิด สำหรับประเทศไทย จากทะเบียนผู้ป่วยมะเร็ง จัดทำโดย สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กระทรวงสาธารณสุข รายงานในปี ค.ศ. 2007 พบการเกิดโรค เรียงตาม ๑๒ ลำดับที่พบบ่อย ดังนี้

โรคมะเร็งในเด็กของประเทศไทยรายงานในปี ค.ศ. 2007 มีอัตราเกิดในเด็กชายต่อเด็กหญิง คิดเป็น 1.3 : 1 โดย

  • 8% เกิดในอายุต่ำกว่า 1 ปี
  • 36.2% อายุอยู่ระหว่าง 1-4 ปี
  • 28.2% อยู่ในช่วง 5-9 ปี
  • และ 27.6% อยู่ในช่วงอายุ 10-15 ปี

โดยอัตราเกิดในเด็กรวมทั้งสองเพศ ในเด็กชาย และในเด็กหญิง คือ 79.7, 86.9, และ 72.1 ราย ต่อประชากรเด็ก 1 ล้านคนตามลำดับ

ในสหรัฐอเมริกา อัตราเกิดซึ่งรวมเด็กหญิง และเด็กชาย (ปี ค.ศ. 2001-2005) คือ 162.4 รายต่อประชากรเด็ก 1 ล้านคน โดยพบเกิดในเด็กเล็ก อยู่ใน ช่วง 127.0–247.6 รายต่อประชากรเด็ก 1 ล้านคน และพบเป็นสาเหตุเสียชีวิต ในเด็กชาย คิดเป็นลำดับที่ 4 รองจาก อุบัติเหตุ ฆาตกรรม และ ฆ่าตัวตาย ส่วนในเด็กหญิง พบเป็นสาเหตุลำดับที่ 2 รองจากอุบัติเหตุ

โรคมะเร็งในเด็กมีสาเหตุจากอะไร?

มะเร็งในเด็ก

สาเหตุที่แน่นอนของการเกิดโรคมะเร็งในเด็กยังไม่ทราบ แต่เชื่อว่าน่าเกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน โดยพบมีปัจจัยเสี่ยง คือ

 

ป้องกันโรคมะเร็งในเด็กได้อย่างไร?

การป้องกันโรคมะเร็งในเด็ก โดยเฉพาะในเด็กเล็กเป็นเรื่องยาก เพราะปัจจัยเสี่ยงสำคัญ คือ จากพันธุกรรม แต่อาจเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงอื่นได้ โดยเฉพาะการเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่างๆของมารดาขณะตั้งครรภ์ดังกล่าวแล้วในหัวข้อสาเหตุุ

มีการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งในเด็กไหม? ควรนำเด็กพบแพทย์เมื่อไร?

จนถึงปัจจุบัน ยังไม่มีการแนะนำเรื่องการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งในเด็ก ซึ่งอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น ยังไม่พบวิธีการที่มีประสิทธิภาพ หรือ การตรวจคัดกรองอาจก่อปัญหาทางสังคม ทั้งกับตัวเด็กเอง และกับครอบครัว เช่น ก่อความกังวลจนถึงขั้นมีผลต่อคุณภาพชีวิตทั้งของครอบครัวและของเด็กเอง

ดังนั้น คำแนะนำโดยทั่วไป คือ ผู้ปกครองควรต้องสังเกตความผิดปกติของเด็ก แล้วรีบนำเด็กพบแพทย์ เช่น คลำได้ก้อนเนื้อผิดปกติ เด็กผอมลงโดยไม่มีสาเหตุอันควร เด็กมีไข้สูงบ่อย หรือ มีจุด/จ้ำห้อเลือดเกิดตามตัวง่าย/บ่อย

แพทย์วินิจฉัยโรคมะเร็งในเด็กอย่างไร?

การวินิจฉัยโรคมะเร็งในเด็กมีขั้นตอนและวิธีการ เช่นเดียวกับในผู้ใหญ่ โดยมีสองขั้นตอนหลัก ได้แก่ ขั้นตอนแรก เป็นการตรวจเพื่อให้ได้การวินิจฉัยว่าเป็นโรคมะเร็ง และขั้นตอนที่ 2 คือ การตรวจเพื่อจัดระยะโรคมะเร็ง และเพื่อประเมินสุขภาพเด็ก

การจัดระยะของโรคมะเร็งมีความสำคัญมาก ใช้เป็นข้อบ่งชี้วิธีรักษา ใช้เป็นตัวบอกความรุนแรงของโรค และใช้ในการศึกษาเปรียบเทียบผลการรักษาด้วยวิธี การต่างๆเพื่อศึกษาหาวิธีรักษาที่มีประสิทธิภาพ

การตรวจเพื่อจัดระยะโรคมะเร็งมักตรวจไปพร้อมๆกับการตรวจเพื่อประเมินสุขภาพของเด็กว่า ควรเป็นการรักษาด้วยวัตถุประสงค์ใด ระหว่างการรักษาหวังผลหายขาด (Cure หรือ Definitive หรือ Radical treatment) หรือ รักษาเพียงประ คับประคองตามอาการ (Symptomatic and supportive หรือ Palliative treat ment) ทั้งนี้เพราะทั้งสองวัตถุประสงค์ มีวิธีรักษาต่างกัน

การตรวจสำคัญเพื่อการจัดระยะโรค และประเมินสุขภาพเด็ก เช่น

การเลือกใช้วิธีการต่างๆเหล่านี้ ขึ้นกับข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ และดุลพินิจของแพทย์เช่นกัน

อาจมีการตรวจอื่นๆเพิ่มเติม ซึ่งเป็นการตรวจเฉพาะ ขึ้นกับแต่ละชนิดของโรคมะเร็ง เช่น การตรวจไขกระดูก หรือการตรวจน้ำไขสันหลังในโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว เป็นต้น

โรคมะเร็งในเด็กมีระยะโรคอย่างไร?

ระยะของโรคมะเร็งในเด็กแต่ละชนิด มีรายละเอียดแตกต่างกัน แต่ในภาพรวมคล้ายคลึงกัน และคล้ายกับในผู้ใหญ่ กล่าวคือ แบ่งเป็น ๔ ระยะหลักตามลักษณะการลุกลาม และการแพร่กระจายของโรค โดยในภาพรวม ระยะทั้ง 4 ได้แก่

นอกจากนั้น ในโรคมะเร็งระบบโลหิตวิทยา (ระบบโรคเลือด, Hematology) เมื่อเป็นโรคของตัวเม็ดเลือดเอง เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว เมื่อเกิดโรค โรคจะแพร่กระจายในไขกระดูกทั้งตัวแล้ว ดังนั้นการจัดระยะโรคจึงมักจัดเป็น โรคในกลุ่มมีความรุนแรงทั่วไป และโรคในกลุ่มมีความรุนแรงสูง

โรคมะเร็งในเด็กมีธรรมชาติของโรคเป็นอย่างไร?

ลักษณะการลุกลามและแพร่กระจายตามธรรมชาติ (Natural history) ของโรคมะเร็งในเด็ก หมายถึง ลักษณะการลุกลาม/แพร่กระจาย ของโรค เมื่อไม่ได้รับการรักษา หรือเมื่อรักษาแล้วไม่ตอบสนอง/ดื้อต่อการรักษา

โรคมะเร็งในเด็กมีธรรมชาติของโรค เป็นชนิดมีความรุนแรงโรคสูง มีการลุกลาม/แพร่กระจายเข้า อวัยวะข้างเคียง ต่อมน้ำเหลือง และ กระแส โลหิต โดยเฉพาะไขกระดูก ได้รวดเร็วตั้งแต่ระยะเริ่มแรก จึงมักมีระยะโรคสูงตั้งแต่แรกตรวจพบ อย่างไรก็ตาม โรคมะเร็งในเด็ก มักตอบสนองดีต่อ ยาเคมีบำบัด และรังสีรักษา มากกว่าในผู้ใหญ่ แต่ในทางกลับกัน การรักษาทั้งสองวิธี ให้ผลข้างเคียงแทรกซ้อนต่อเด็ก มากกว่าต่อผู้ใหญ่

โรคมะเร็งในเด็กมีอาการอย่างไร?

เด็ก โดยเฉพาะเด็กเล็ก มักไม่สามารถระบุอาการต่างๆของตนเองได้ชัดเจนเหมือนเด็กโต หรือผู้ใหญ่ จึงต้องอาศัยความเอาใจใส่ และการสังเกตจากผู้ปกครอง เพื่อรีบปรึกษาแพทย์

อาการของโรคมะเร็งในเด็กไม่ใช่อาการจำเพาะของโรค เป็นอาการได้เหมือนโรคอื่นๆทั่วไป ดังนั้น ผู้ปกครองจึงไม่ควรนิ่งนอนใจ ทั้งนี้อาการพบบ่อยของโรคมะเร็งในเด็ก คือ

 

โรคมะเร็งในเด็กรุนแรงไหม?

ความรุนแรงของโรคมะเร็งในเด็ก ขึ้นกับหลายปัจจัยที่สำคัญ ได้แก่

 

แพทย์รักษาโรคมะเร็งในเด็กอย่างไร?

แนวทาง และวิธีรักษาโรคมะเร็งในเด็ก เช่นเดียวกับในผู้ใหญ่ กล่าวคือ มี ๓ วิธีหลัก ได้แก่ การผ่าตัด ยาเคมีบำบัด และรังสีรักษา ส่วนการใช้ยารักษาตรงเป้า ยังอยู่ในระหว่างการศึกษา

วิธีรักษาสำคัญ คือ การผ่าตัด และยาเคมีบำบัด เนื่องจากรังสีรักษา ให้ผลข้างเคียงต่อเด็กค่อนข้างสูง จึงมักใช้เป็นวิธีรักษาต่อเมื่อมีความจำเป็นจากการรักษาวิธีอื่นไม่ได้ผล หรือ ใช้รักษาเพียงเพื่อบรรเทาอาการ จากโรคในโรคระยะลุกลาม หรือรุนแรง

โดยทั่วไป การรักษา เริ่มจากการผ่าตัดก่อน แล้วจึงตามด้วยยาเคมีบำบัด แต่ถ้าไม่สามารถผ่าตัดได้ตั้งแต่แรก การรักษาจะนำก่อนด้วยยาเคมีบำบัด หลังจากนั้นจะประเมินอีกครั้งในเรื่องการผ่าตัด

การผ่าตัดเป็นวิธีการสำคัญ และมีผลต่อความรุนแรงของโรค ถ้าผ่าตัดก้อนเนื้อมะเร็งออกได้ทั้งหมด โอกาสรักษาโรคหายมีสูง อย่างไรก็ตาม การรักษาโรคมะเร็งในกลุ่มโรคระบบโลหิตวิทยา ซึ่งมีธรรมชาติของโรคแพร่กระจายเข้าไขกระดูกสูง และรวดเร็ว เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว และ โรคมะเร็งต่อมน้ำเหลือง การผ่าตัดมีประโยชน์น้อย เพราะเมื่อวินิจฉัยได้ โรคมักแพร่กระจายเข้าไขกระดูกแล้ว ดังนั้น การรักษาโรคมะเร็งกลุ่มนี้ จึงใช้ยาเคมีบำบัดเป็นหลัก อาจร่วมกับรังสีรักษาในบางระยะของโรค ไม่ใช้การผ่าตัด

การปลูกถ่ายไขกระดูก หรือเรียกย่อว่า บีเอ็มที (Bone marrow transplantation, BMT) และการปลูกถ่ายสเต็มเซลล์ (Stem cell) เป็นอีกวิธีรักษาสำคัญในโรคมะเร็งระบบโลหิตวิทยาในเด็ก ซึ่งให้ผลการรักษาสูงกว่าในผู้ใหญ่ แต่การรักษายังมีค่าใช้จ่ายสูง และยังให้การรักษาได้จำกัดอยู่เฉพาะในบางโรงพยาบาลใหญ่ เช่น ในโรงเรียนแพทย์ อย่างไรก็ตาม การรักษาด้วยวิธีเหล่านี้สำหรับโรคมะเร็งเด็กชนิดอื่นๆ รวมทั้งการปลูกถ่ายอวัยวะอื่นที่ไม่ใช่โรคมะเร็งระบบโลหิตวิทยา เช่น การปลูกถ่ายตับในโรคมะเร็งตับ เป็นต้น ยังอยู่ในการศึกษา

แพทย์ดูแลผู้ป่วยเด็กโรคมะเร็งหลังครบการรักษาอย่างไร?

ภายหลังครบการรักษา แพทย์ยังนัดดูแลเด็กอย่างต่อเนื่อง เพื่อ ตรวจการตอบสนองของโรคต่อการรักษา ตรวจการย้อนกลับเป็นซ้ำของโรค ตรวจการแพร่กระจายของโรค และการตรวจ/รักษาเพื่อป้องกันและรักษาผลข้างเคียงที่อาจเกิดจากการรักษา

ความถี่ของการนัดตรวจขึ้นกับ สุขภาพของเด็ก ชนิดของโรคมะเร็ง ระยะของโรค โอกาสโรคย้อนกลับเป็นซ้ำ และโอกาสเกิดผลข้างเคียง แต่ โดยทั่วไป ในปีแรกหลังครบการรักษา แพทย์มักนัดตรวจทุก 3-4 สัปดาห์ ปีที่ 2-3 ทุก 1-3 เดือน ใน ปีที่ 4-5 ทุก 3-6 เดือน และ ภายหลัง 5 ปีไปแล้ว ทุก 6-12 เดือน

ปัญหาการรักษาโรคมะเร็งในเด็กต่างจากในผู้ใหญ่อย่างไร?

ปัญหาการรักษาโรคมะเร็งในเด็ก โดยเฉพาะในเด็กเล็ก คือ เด็กยังเล็ก บอกอาการตนเองไม่ได้ ช่วยเหลือตนเองไม่ได้ ต้องพึ่งพาการดูแลจากผู้ปกครอง และจากครอบครัวทั้งหมด จึงเป็นภาระต่อครอบครัว มากกว่าในโรคมะเร็งผู้ใหญ่ หรือในเด็กโตมาก มีผลกระทบต่อการงานของผู้ปกครอง ค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลสูง การขาดงานของผู้ปกครอง อาจเพิ่มปัญหาทั้งการงาน และการเงินของครอบครัว นอกจากนั้น ยังมีผลกระทบต่อการดูแล และการศึกษาของลูกคนอื่นๆ (พี่/น้องของเด็กป่วย) มีผลกระทบต่อการเรียนของตัวเด็กป่วยเอง ต้องได้รับความดูแลเอาใจใส่จากคุณครูเป็นพิเศษ โดยเฉพาะด้านความสัมพันธ์กับเพื่อนในโรงเรียน นอกจากนี้ ตัววิธีการรักษาเอง อาจก่อผลข้างเคียงกระทบต่อสติปัญญา และสุขภาพของเด็ก ดังนั้น ในครอบครัวซึ่งมีปัญหาเศรษฐกิจ เด็กเหล่านี้จำเป็นต้องหยุดการเรียน และมีโอกาสน้อยมากต่อการกลับเข้าเรียนใหม่ภายหลังครบการรักษาโรคมะเร็งแล้ว และถ้าโตเป็นผู้ใหญ่ มักยังต้องอยู่ในความดูแลของครอบครัวตลอดไป มีโอกาสต่ำกว่าคนทั่วไป ต่อการทำงานหารายได้ด้วยตนเอง หรือการแต่งงานมีครอบครัวเป็นของตนเอง

สรุป

โรคมะเร็งในเด็ก โดยเฉพาะในเด็กเล็ก เป็นโรคมะเร็งชนิดแตกต่างจากในผู้ใหญ่ อัตราการเกิดโรคต่ำกว่าในผู้ใหญ่มาก ปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อการเกิดโรค คือ ความผิดปกติทางพันธุ์กรรม ส่วนวิธีรักษาที่สำคัญ คือ การผ่าตัด และยาเคมีบำบัด โดยมีปัจจัยต่อความรุนแรงของโรคที่สำคัญขึ้นกับ ระยะของโรค ชนิดของเซลล์มะเร็ง โอกาสผ่าตัดก้อนมะเร็งออกได้ทั้งหมด และ การตอบสนองต่อยาเคมีบำบัด
ที่มา   https://haamor.com/th/มะเร็งในเด็ก/

มาแรงรอบสัปดาห์

อัพเดทล่าสุด