หน้าที่ 1 - การวิจัยยีนมะเร็ง
มาลินี อัศวดิษฐเลิศ
หน่วยบริหารจัดการความรู้
ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ
ขอบคุณข้อมูลภายใต้ความร่วมมือของนิตยสาร @ll Biotech และ วิชาการ.คอม
https://www.biotec.or.th/Guru/
“มะเร็ง” คือความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับเซลล์ในร่างกาย จนทำให้เซลล์มีการเจริญเติบโตอย่างไม่หยุดยั้ง
|
|
| เซลล์มะเร็ง ...เซลล์อมตะ เมื่อเซลล์ปกติเสียหาย หรือแก่ตัวลง เซลล์จะผ่านนกระบวนการทำงายตัวเอง หรือ อะพอทโทซิส (Apoptosis) แต่เซลล์มะเร็งไม่ผ่านกระบวนการนี้ |
ในปี ค.ศ. 1978 โรเบิร์ต เอ. ไวน์เบิร์ก (Robert A. Weinberg) และทีมวิจัยจากสถาบันเทคโนโลยีแมสสาชูเซ็ต หรือ เอ็มไอที (Massachusetts Institute of Technology, MIT) ระบุว่า “ยีนมะเร็ง หรือ อองโคยีน (Oncogene)” เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคมะเร็ง
|
|
|
| ศาสตราจารย์โรเบิร์ต ไวน์เบิร์ก | หนังสือ "ชีววิทยาของมะเร็ง" |
เซลล์ปกติในร่างกายมีสายดีเอ็นเอซึ่งประกอบด้วยยีนที่ควบคุมการสร้างโปรตีน [การดำรงชีวิตของคนเราให้เกิดความสมดุล ต้องอาศัยโปรตีนชนิดต่างๆ ถึง 50,000 ชนิดทำงานเป็นเครือข่ายอย่างเหมาะสม]
แต่เมื่อร่างกายได้รับสารเคมี รังสี หรือปัจจัยภายนอกอื่นๆ มีผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการเรียงตัวของเบสในสายดีเอ็นเอ หรือทำให้เกิดการจับคู่เบสผิด ทำให้มีการย้ายตำแหน่งของยีน (translocation) มีการเพิ่มจำนวนชุดของยีน (amplification) มีการเปลี่ยนแปลงเบสบางตำแหน่ง (point mutation)...เราเรียกปรากฎการณ์เช่นนี้ว่า “การกลายพันธุ์ (Mutation)”
การกลายพันธุ์อาจทำให้สายดีเอ็นเอในร่างกายเรามียีนมะเร็ง หรือ อองโคยีน (Oncogene) ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงชนิดของโปรตีนไปจากเดิม (ที่ควรจะเป็น) ให้กลายเป็นโปรตีนมะเร็ง (Oncoprotein) เช่น โปรตีนไทโรซีนไคเนส (tyrosine kinase) โปรตีนพี 53 (P53 protein) เป็นต้น โปรตีนดังกล่าวกระตุ้นเซลล์ตัวเอง หรือเซลล์เพื่อนบ้าน ให้แบ่งตัว และขยายตัวอย่างไม่หยุดยั้ง
ผลจากการศึกษาของ ศ. ไวน์เบิร์ก ทำให้นักวิทยาศาสตร์ในปัจจุบันเข้าใจว่ามะเร็งเกิดจากความผิดปกติของยีนที่ควบคุมการแบ่งตัวของเซลล์ ซึ่งปกติแล้วเซลล์ของร่างกายจะไม่แบ่งตัว แต่ถ้ายีนเหล่านี้เกิดผิดปกติจะทำให้เซลล์เพิ่มจำนวนทวีคูณโดยไม่สามารถควบคุมได้ จึงเกิดโรคมะเร็งขึ้น นักวิทยาศาสตร์ค้นพบยีนมะเร็งแล้วมากกว่า 100 ยีน และพบยีนใหม่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
ความก้าวหน้าล่าสุดของการวิจัยยีนมะเร็ง คืองานวิจัยของทีมนักวิจัยจากโครงการศึกษาจีโนมมะเร็ง (The Cancer Genome Project, CGP)แห่งสถาบันเวลล์คัม ทรัสต์ แซงเกอร์ (The Wellcome Trust Sanger Institute) ในประเทศอังกฤษ
ทีมวิจัยใช้ฐานข้อมูลของโครงการศึกษาจีโนมมนุษย์ซึ่งประสบความสำเร็จไปเมื่อ 2546 มาใช้ในการศึกษายีนมะเร็ง โดยการนำฐานข้อมูลยีนที่ควบคุมการสร้างเอนไซม์ไคเนส (Kinase gene) จำนวน 518 ยีน มาเปรียบเทียบเข้ากับยีนไคเนสของผู้ป่วยมะเร็งชนิดต่างๆ ทำให้ค้นพบยีนมะเร็งเพิ่มเติม 120 ชนิด โดยข้อมูลที่ค้นพบนี้ ยังไม่เคยมีรายงานที่ไหนมาก่อน ซึ่งเมื่อรวมกับยีนมะเร็งเดิมแล้ว คิดเป็นประมาณ 350 ยีน ทีเดียว
| " นักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษาวิจัยเพื่อแบ่งกลุ่มของโรคมะเร็งตามความผิดปกติของยีน แล้วเลือกวิธีรักษาที่เหมาะสมกับโรคกลุ่มนั้น เช่น มีการวิจัยโรคมะเร็งเต้านม ซึ่งลักษณะของโรคและของเซลล์มะเร็งในผู้ป่วยแต่ละคนแล้วไม่แตกต่างกัน แต่เมื่อศึกษาในระดับยีนกลับพบว่า ผู้ป่วยแต่ละคนมีลัษณะของยีนที่เปลี่ยนแปลงแตกต่างกันออกไป ซึ่งตอบสนองต่อยาแตกต่างกัน ใช้ชนิดยาและปริมาณยาต่างกัน ดังนั้นจึงมีความจำเป็นต้องใช้วิธีตรวจวิเคราะห์ทางพันธุกรรม เพื่อแบ่งกลุ่มมะเร็งในผู้ป่วยแต่ละรายว่าเป็นแบบใด แล้วเลือกวิธีการรักษาทั้งชนิดและปริมาณของยาที่เหมาะสมที่สุดในรายนั้น " |
| ดร.มาร์ก วาลพอร์ต เวลล์คัม ทรัสต์ |
นอกจากโครงการของสถาบันแซงเกอร์อันโด่งดังของอังกฤษแล้ว โครงการยักษ์ที่เราควรรู้จักอีกโครงการคือ โครงการแผนที่จีโนมมะเร็ง (The Cancer Genome Atlas, TCGA) ที่สนับสนุนงบประมาณโดยสถาบันสุขภาพแห่งชาติ (NIH) ของสหรัฐอเมริกา ทีมนี้ก็กำลังศึกษาวิจัยยีนมะเร็งอย่างขะมักเขม้น
นักวิทยาศาสตร์คาดหวังว่า ความก้าวหน้าทางจีโนมมะเร็ง จะทำให้เข้าใจกลไกการเกิดโรคมะเร็งดีขึ้น ช่วยให้ป้องกันและรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ...ในอนาคตโรคมะเร็งจะไม่น่ากลัวอีกต่อไป
ที่มา https://vcharkarn.com/varticle/36856