คุณแม่ที่กำลังตั้งครรภ์ต้องดูแล และเอาใจใส่สุขภาพของตนมากเป็นพิเศษ การฝากครรภ์เป็นสิ่งสำคัญเพื่อช่วยให้ท่าน และทารกปลอดภัยจากโรคบางชนิด ส่วนการปฏิบัติตนของคุณแม่ในระยะตั้งครรภ์ มีดังนี้ - อาหาร อาหารที่ดี และมีประโยชน์จะช่วยบำรุงให้มารดา และทารกมีสุขภาพแข็งแรง จึงต้องกินอาหารให้มากพอกับความต้องการ โดยกินให้ครบทั้ง 5 หมู่ อาหารที่ควรรับประทาน ได้แก่ อาหารจำพวกเนื้อสัตว์ ตับ ไข่ นม เนย ผักใบเขียว ผลไม้ รวมถึงยาวิตามินเพื่อบำรุงเลือดที่ได้รับเมื่อฝากครรภ์ อาหารที่ไม่ควรรับประทาน ได้แก่ อาหารรสจัด เช่น เผ็ดจัด เค็มจัด
- การขับถ่าย ท้องผูกเป็นปัญหาของหญิงมีครรภ์ แก้ไขโดยรับประทานผักสีเขียว ผลไม้สด ดื่มน้ำมาก ๆ ถ้าท้องผูกมาก ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อขอยาระบายอย่างอ่อน
- ฟัน แปรงฟันหลังรับประทานอาหารทุกมื้อ พบหมอฟันอยู่เสมอ เพื่อให้ฟันมีสุขภาพดี เพราะเด็กต้องการแคลเซียมไปบำรุงกระดูก นมเป็นอาหารที่ให้แคลเซียมสูง ดังนั้นจึงควรรับประทานนมและเนย
- การพักผ่อน ควรนอนวันละ 8-10 ชั่วโมง และหาเวลาพักผ่อนบ้างในช่วงกลางวัน อย่ายกของหนัก หรือยืนนาน ๆ การออกกำลังกาย หญิงมีครรภ์สามารถทำงานบ้านได้ตามปกติ การออกกำลังที่ดี เช่น การเดินเล่นในที่ที่มีอากาศปลอดโปร่ง ไม่ควรออกกำลังให้เหนื่อยจนเกินไป ควรสวมใส่เสื้อผ้าหลวม ๆ และรองเท้าส้นเตี้ย
- การมีเพศสัมพันธ์ ควรงดเว้นการมีเพศสัมพันธ์ในระยะใกล้คลอด หรือเมื่อมีอาการเลือดออก
หลังจากการคลอดบุตรแล้ว การตรวจหลังคลอดมีความสำคัญมากเช่นกัน เพราะตลอดระยะเวลาตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ จนถึงระยะคลอดบุตร ท่านได้เสียกำลังที่มีอยู่ไปมาก จึงต้องได้รับการพักผ่อน และเสริมสร้างร่างกายให้มีสุขภาพแข็งแรง ควรปฏิบัติตนดังนี้
เดือนแรกหลังคลอด ต้องพยายามหลีกเลี่ยงการทำงานหนัก หรือยกของหนัก แต่ออกกำลังเพียงเล็กน้อย หรือทำงานบ้านเบา ๆ ได้ ส่วนการรับประทานอาหารก็เช่นเดียวกับระหว่างตั้งครรภ์ ดื่มน้ำผลไม้ และผลไม้สด ๆ จะช่วยรักษาอาการท้องผูกหลังการคลอดบุตร
การบริหารร่างกาย
เพื่อช่วยรักษาสุขภาพของคุณแม่ก่อน และหลังคลอด การบริหารร่างกายควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์ก่อนเริ่มโปรแกรมออกกำลังกาย ต่อไปนี้เป็นท่าบริหารง่าย ๆ และปลอดภัยสำหรับคุณแม่ก่อนคลอด
 | ท่าที่ 1 ยืนตรง มือเท้าเอง เท้าแยกพอประมาณ หลังตรง หาหนังสือเล่มหนา ๆ ประมาณ 1-2 เล่ม วางอยู่ระหว่างเท้า ค่อย ๆ ย่อขาลงหยิบหนังสือขึ้นจากพื้น แล้วยืนขึ้น ทำซ้ำ 5 ครั้ง |
 | ท่าที่ 2 นั่งขัดสมาธิ หลังตรง มือซ้ายจับเข่าขวา พยายามบิดตัวไปทางขวาช้า ๆ |
 | ท่าที่ 3 นอนหงายชันเข่า ยกสะโพกขึ้นจากพื้นจนตึง ค้างไว้แล้วลดลง ทำซ้ำ 5 ครั้ง |
 | ท่าที่ 4 นั่งคุกเข่าให้มือทั้งสองข้างวางบนพื้น ออกแรงโค้งหลังขึ้นขางบนจนสุดแล้วค้างไว้ ทำซ้ำ 5 ครั้ง |
 | ท่าที่ 5 เอียงคอไปด้านซ้าย และกลับมาตรง เอียงคอไปด้านขวา และกลับมาตรง ก้มคอไปด้านหน้า และกลับมาตรง ทำซ้ำอย่างละ 5 ครั้ง |
 | ท่าที่ 6 ยืนตรง มือทั้งสองข้างแตะไหล่หมุนไหล่เป็นวงกลม ไปข้างหลัง ทำซ้ำ 5 ครั้ง |
 | ท่าที่ 7 ยืนตรงกางแขนทั้งสองข้างออก ก้มตัวไปข้างขวา แตะเข่าด้านข้าง ทำซ้ำข้างละ 5 ครั้ง |
 | ท่าที่ 8 นอนหงาย ชันเข่าแขนตึง มือทั้งสองข้างวางบนต้นขา ออกแรงเกร็งท้องจนมือแตะเข่า ค้างไว้สักครู่ ทำซ้ำ 5 ครั้ง |
| สำหรับคุณแม่หลังคลอด มีท่าบริหารดังนี้ค่ะ ภ | |
 | ท่าที่ 1 ยืนตรงจับพนักเก้าอี้ ยกขาข้างหนึ่งไปข้างหลังจนสะโพกตึก ทำซ้ำ 10 ครั้ง |
 | ท่าที่ 2 นอนหงายชันเข่าประสานมือทั้งสองข้างไว้ที่ท้ายทอย เกร็งกล้ามเนื้อท้องให้ศีรษะ และไหล่ยกขึ้นจากพื้น พยายามให้คางจรดหน้าอก ทำซ้ำประมาณ 5-10 ครั้ง จะช่วยบริหารหน้าท้อง |
 | ท่าที่ 3 นั่งหลังตรง ชั |
ที่มา https://www.108health.com/108health/topic_detail.php?mtopic_id=119&sub_id=1&ref_main_id=2