 | - ในบทความก่อนหน้านี้ ได้กล่าวถึงเรื่อง สีของผิวหนังไปแล้วนะครับ ในภาวะปกติของแต่ละเชื้อชาติ แตกต่างกันในส่วนประก�
|
��บทางเคมีอย่างไรบ้าง แต่ในบทความนี้จะได้กล่าวถึงรายละเอียด ในกลไกหรือขบวนการในการสร้างเม็ดสีเมลานินในร่างกาย กรณีที่เม็ดสีผิวเข้มขึ้น เราเรียกว่า Melanogenesis หรือ Melanin-biosysthesis มีขั้นตอนอย่างไรบ้าง ซึ่งถ้าทำงานมากหรือ น้อยเกินไป ก็อาจเกิดปัญหาสีผิวแตกต่างได้ อาทิ เกิดฝ้า กระ รอยหมองคล้ำ รอยด่างขาว ขี้แมลงวันในคนสูงอายุ กลไกการสร้างตามขบวนการดังกล่าว มีรายละเอียดพอสังเขปดังนี้ (ดูภาพแผนภูมิ ที่ 1 ประกอบไปด้วยนะครับ) อาจจะเข้าใจยากซักหน่อยนะครับ เพราะดูเป็นวิชาการมากทีเดียว แต่ถ้าไม่กล่าวก็จะพูดบทความถัดไป เรื่องการทำงานของ สารไวเทนนิ่งที่ทำให้ผิวสีขาวขึ้นได้อย่างไรนะครับ - Melanocyte (เซลล์ชนิดหนึ่งในชั้นผิวหนังกำพร้า) ประกอบด้วยส่วนประกอบที่เรียกว่า Melanosome ซึ่งทำหน้าที่ในการผลิตเม็ดสี Melanin ซึ่งมีอยู่ 3 แบบ ก็คือ
1. Eumelanin ซึ่งจะได้แก่เม็ดสีดำ ซึ่งพบในคนเอเซียและคนที่ผิวคล้ำทั้งหลายในปริมาณที่มากกว่าคนผิวขาว
2. Pheo-melanin ซึ่งได้แก่เม็ดสีแดง(Oxyhemoglobin)หรือสีเหลือง(carotene) ซึ่งจะพบในคนที่ผิวขาวมากกว่าคนที่ผิวคล้ำ
3. Mixed-melanin คือมีเม็ดสีเมลานินทั้งสองแบบข้างบน ผสมผสานกัน - ซึ่งในภาวะปกติ สีผิวของคนเราจะเข้มขึ้นหรือจางลง ต้องมีกลไกกระตุ้นตามขบวนการดังในรูปประกอบที่ 1 โดยผ่านขั้นตอนการสังเคราะห์ สารต่างๆ โดยมีเอนไซม์ที่สำคัญมากมาย แต่จะกล่าวเฉพาะตัวเด่นๆ ดังนี้
1. เอนไซม์ Tyrosinase ซึ่งถือว่าเป็นเอนไซม์ที่สำคัญสุดและมีบทบาทมากสุดในการสังเคราะห์เม็ดสีเมลานิน เพราะมีผลต่อหลายๆ Pathway ในขบวนการสร้างเม็ดสี โดยจะเปลี่ยนสารต้นแบบ Tyrosine ไปเป็นสาร DOPA,DOPAquinone,...จนถึง เม็ดสีดำของ Eumelanin ซึ่งทำให้มีการวิเคราะห์สารไวเทนนิ่งที่ยับยั้งเอนไซม์นี้ให้ทำงานน้อยลง เพื่อรักษาภาวะฝ้า กระ รอยดำ ซึ่งสารที่ยับยั้งเอนไซม์นี้ ก็ได้แก่ กลุ่ม Hydroquinone(ในอดีตนิยมใช้นำมาผสมในครีมทาฝ้า แต่มีผลข้างเคียงมาก ปัจจุบันได้มีบทบาทน้อยลงอย่างมาก ) วิตามินซี,Albutin,Licorice เป็นต้น
2. เอนไซม์ Glutathione Or Cysteine มีบทบาทรองลงมา โดยมีกลไกในการยับยั้งการทำงานของเอนไซม์เปลี่ยนสาร DOPAquinone เป็นสารต้นแบบของ Dopachrome, DHI....Pheomelanin,Eumelanin ซึ่งพบว่า สารนี้มีในน้ำผึ้ง จึงได้มีการนิยมนำน้ำผึ้งหรือ รับประทานน้ำผึ้งเพื่อทำให้ผิวหน้าใส และลดรอยดำจากฝ้าหรือกระ
3. เอนไซม์ D.tautomerase ,Dpolymerase ซึ่งทำหน้าที่เปลี่ยนสาร DHI เป็น Pheomelanin ซึ่งเกี่ยวข้องกับสีของกระ หรือรอยแดง ซึ่งพบว่าครีมไวเทนนิ่งกลุ่มวิตามินซี,Licorice,Kogic acid สามารถยับยั้งเอนไซม์นี้ได้
4. เอนไซม์ D.peoxidase เป็นเอนไซม์อีกขั้นตอนหนึ่งที่เปลี่ยนเม็ดสี Pheomelanin(สีแดง) เป็น Eumelanin (สีดำ) ซึ่งสารไวเทนนิ่งกลุ่ม albutin จะออกฤทธิ์ยับยั้งตรงนี้นะครับ - คราวนี้จากการที่เราทราบขบวนการ หรือ Pathway ดังกล่าวแล้ว ต้องทราบว่า เมลานินที่สร้างขึ้นจากเซลล์ melanocytes นี้จะถูกนำมาสู่ชั้นผิวหนังด้วยเซลล์อีกตัวคือ keatinocytes ซึ่งสร้างเคอราตินที่ชั้นผิวหนังและทำให้เม็ดสีเมลานินมาอยู่ที่ผิวหนังกำพร้าและชั้นหนังแท้ และปัจจัยด้านแสงแดดที่เราเชื่อว่า ทำให้เกิดฝ้า กระ รอยด่างดำ ผิวหน้าหมองคล้ำนั้นเกี่ยวข้องกับขบวนการนี้อย่างไร จะอธิบายได้ดังนี้นะครับ
1. สารอุตราไวโอเล็ตเอ (UVA) จะกระตุ้นให้เซลล์ melanocytes สร้างเม็ดสีเมลานินได้โดยตรง
2. สารอุตราไวโอเล็ตเอ (UVA) จะกระตุ้นการทำงานของเอนไซม์ Tyrosinase ให้ทำงานได้มากขึ้น
3. สารอุตราไวโอเล็ตเอ (UVA) จะกระตุ้นให้มีสารที่คล้ายสารอาหาร ได้แก่ plasmin,ProstaglandinE2,D2 ทำให้เซลล์ keratinocyste รับสารเมลานินได้มากขึ้นส่งผลให้สีผิวเข้มขึ้น
4. สารอุตราไวโอเล็ตบี (UVB) จะทำให้การทำงานประสานกันของเซลล์ melinocyte และเซลล์ keratinocytes ได้ดีขึ้นในการรับส่งเม็ดสีเมลานิน - นอกจากแสงแดดแล้ว ยังพบว่ามีสาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้สีผิวเข้มขึ้นได้ อาทิเช่น
1. ยาคุมกำเนิด หรือฮฮรโมนบางอย่าง เช่น เอสโตรเจน หรือโปรเจสเตอโรน
2. ความเครียดเรื้อรัง ซึ่งจะเห็นว่าในบางคนทำให้ผิวหน้าหมองคล้ำ ไร้ราศีได้
3. ยารับประทานบางอย่างที่ทำให้ผิวหนังบางลงและไวต่อแสง
4. สารเคมีในเครื่องสำอาง หรือน้ำหอมทำให้เกิดการแพ้ ไวต่อแสง หรือผิวหนังอักเสบ
5. พันธุกรรมหรือเชื้อชาติ ที่ทำให้ไวต่อแสงอยู่แล้ว เช่นกลุ่มชาวเอเซีย กลุ่มฮีสแปนิค(กลุ่มชนละติน)
6. แร่ธาตุบางอย่าง เช่น ทองแดง สังกะสี ธาตุเหล็ก ทำให้มีการสร้างสีเมลานินได้มากขึ้น ดังนั้นในอาหารเสริมพวกนี้ ต้องมีขนาดที่พอเหมาะ ถ้ามากเกินไปก็จะทำให้สีคล้ำลงได้ - ดังนั้น ครีม หรือสารทั้งหลาย ที่จะทำให้สีผิวขาวขึ้น ต้องมีฤทธิ์ในการรบกวน ขบวนการ ขั้นตอน หรือเอนไซม์ ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างเม็ดสีเมลานินนี้ ซึ่งจะกล่าวในบทต่อไป เรื่องกลไกการทำให้สีผิวขาวขึ้นด้วยสารไวเทนนิ่ง พร้อมเปรียบเทียบการออกฤทธิ์ที่เด่นสุดจนด้อยสุดนะครับ คลิกอ่านได้ที่นี่https://www.clinicneo.co.th/detailcolumn.php?grp=4&&col_id=213
เรียบเรียงและค้นคว้าใหม่ โดยนพ.จรัสพล รินทระ .......ปรับปรุงข้อมูลล่าสุด.....6 September 2005 |
ที่มา : https://www.clinicneo.co.th/detailcolumn.php?grp=4&sdata=&col_id=212