ฮอร์โมน ฉีดฮอร์โมนเพิ่มขนาดทรวงอก ฮอร์โมนเพศหญิง อาหาร
ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง
ต่อมใต้สมองเป็นต่อมไร้ท่อ อยู่บริเวณตรงกลางสมอง แบ่งได้
เป็น 3 ส่วน คือ
1. ต่อมใต้สมองส่วนหน้า
2. ต่อมใต้สมองส่วนกลาง
3.ต่อมใต้สมองส่วนหลัง
1. ต่อมใต้สมองส่วนหน้า ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมน ดังนี้
- ฮอร์โมนโกรท (Growth hormone) ควบคุมการเจริญเติบโต
ของร่างกาย โรคที่เกิดจากมีฮอร์โมนโกรทในร่างกายมากเกินไป
จะเป็นโรคอะโครเมกาลี (acromegaly) คือจมูก ปาก มือ เท้าใหญ่
- ฮอร์โมนโกนาโดโทรฟิน (Conadotrophin hormone) ประ
กอบด้วยฮอร์โมนกระตุ้นฟอลลิเคิล F.S.H. ฮอร์โมนลูทิไนซ์
ในเพศหญิง
- ฮอร์โมน F.S.H. กระตุ้นให้ฟอลลิเคิลแบ่งเซล และการหลั่ง
ของ L.H. ทำให้เกิดการตกไข่
ในเพศชาย
- ฮอร์โมน F.S.H. ช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของอัณฑะ
และการสร้างอสุจิ
- ฮอร์โมน L.H. กระตุ้นกลุ่มเซลอินเตอร์สติเชียลให้หลั่ง
ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน (testosterone)
- ฮอร์โมนโพรแลกติน (prolactin) มีหน้าที่กระตุ้นต่อมน้ำนม
ให้สร้างน้ำนม
- ฮอร์โมนอะดรีโนคอร์ติโคโทรฟิน (adrenocorticotrophin
hormone) หรือ A.C.T.H ทำหน้าที่กระตุ้นอะดรีนัลคอร์เทกซ์
ของต่อมหมวกไตให้สร้างฮอร์โมนตามปกติ
- ฮอร์โมนกระตุ้นไทรอยด์ (thyroid stimulating hormone)
หรือ TSH ทำหน้าที่กระตุ้นต่อมไทรอยด์ให้หลั่งฮอร์โมนตาม
ปกติ ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองส่วนหน้าจะควบคุมโดยฮอร์โมน
ประสาทที่สร้างมาจากไฮโพทาลามัส
2. ต่อมใต้สมองส่วนกลาง ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมน ดังนี้
- ฮอร์โมนเมลาโนไซต์ (Melanocyte stimulating hormone) หรือ
MSH ทำหน้าที่ทำให้รงควัตถุภายในเซล ผิวหนังกระจายไปทั่ว
เซล
3. ต่อมใต้สมองส่วนหลัง
เซลนิวโรซีครีทอรี (neurosecretory cell) สร้างฮอร์โมน ได้แก่
- วาโซเพรสซิน (Vasopressin) หรือฮอร์โมนแอนติไดยูเรติก
ADH มีหน้าที่ดูดน้ำกลับของหลอดไต และกระตุ้นให้หลอด
เลือดบีบตัว ถ้าขาดฮอร์โมนนี้จะเกิดการเบาจืดทำให้ปัสสาวะ
บ่อย
- ออกซีโทซิน (Oxytocin) ทำหน้าที่กระตุ้นกล้ามเนื้อเรียบและ
อวัยวะภายใน กระตุ้นกล้ามเนื้อรอบ ๆ ต่อมน้ำนมให้ขับน้ำนม
ฮอร์โมนนี้จะหลั่งออกมามากตอนคลอด เพื่อช่วยให้กล้ามเนื้อ
มดลูกบีบตัวขณะคลอด
ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์ ทำหน้าที่สร้างฮอร์โมน ได้แก่
- อินซูลิน สร้างจากเซลเบตา มีหน้าที่รักษาระดับ
น้ำตาลในเลือดให้ปกติ
- กลูคากอน (glucagon) สร้างมาจากแอลฟาเซล มี
หน้าที่กระตุ้นการสลายตัวของไกลโคเจนจากตับให้เป็นน้ำตาล
กลูโคสมากขึ้น
ฮอร์โมนจากต่อมหมวกไต
ต่อมหมวกไต (adrenal gland) ประกอบด้วยเนื้อเยื่อ 2 ชนิดคือ
1. อะดรีนัลคอร์เทกซ์ (adrenal cortex) เป็นเนื้อเยื่อชั้นนอก
2. อะดรีนัลเมดุลลา (adrenal medulla) เป็นเนื้อเยื่อชั้นใน
อะดรีนัลคอร์เทกซ์
ผลิตฮอร์โมนได้มาก สามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ
1. ฮอร์โมนกลูโคคอร์ติคอยด์ (Glucocorticoid hormone)
ทำหน้าที่ควบคุมเมตาโบลิซึมของคาร์โบไฮเดรต กระตุ้นการ
เปลี่ยนคาร์โบไฮเดรตและไกลโคเจนเป็นกลูโคส และยังควบ
คุมสมดุลของเกลือแร่
2. ฮอร์โมนมิเนราโลคอทิคอยด์ (mineralocorticoid) ทำหน้าที่
ควบคุมสมดุลของน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย เช่น อัลโดสเตอโรน
(aldosterone) ทำหน้าที่ดูดโซเดียมกลับท่อหน่วยไต
อะดรีนัลเมดุลลา ผลิตฮอร์โมนดังนี้
- อะดรีนาลิน (adrenalin) ทำให้น้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้น และ
กระตุ้นการเต้นของหัวใจ
- นอร์อะดรีนาลิน (noradrenalin) หลั่งจากเส้นประสาทซิมพา
เทติก ทำให้ความดันเลือดสูง
ฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์
- ไทรอกซิน (thyroxin) คือสารที่สกัดจากต่อไทรอยด์
ทำหน้าที่ควบคุมอัตราการเผาผลาญอาหารต่าง ๆ ในร่างกาย
และกระตุ้นเมตามอร์โฟซิสของสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำให้เปลี่ยนเป็น
ตัวเต็มวัย ถ้าต่อมไทรอยด์ไม่สามารถสร้างไทรอกซินจะทำให้
เกิดโรคคอพอก , มิกซีดีมา แต่ถ้าต่อมไทรอยด์ถูกกระตุ้นให้สร้าง
ฮอร์โมนมากเกินไป ทำให้เกิดโรคคอพอกเป็นพิษ
- แคลซิโทนนิน (Calcitonin) ทำหน้าที่ลดระดับแคลเซียมใน
เลือด
ฮอร์โมนจากอวัยวะเพศ
เพศชาย
ฮอร์โมนแอนโดรเจน (androgens) ประกอบไปด้วย
เทสโทสเตอโรน (testosteron) มีหน้าที่ควบคุมลักษณะเกี่ยวกับ
การเปลี่ยนแปลงของเพศชายในช่วงวัยรุ่น
เพศหญิง
- เอสโทรเจน (estrogens) สร้างจากเซลล์ฟอลลิเคิลในรังไข่
ฮอร์โมนนี้จะต่ำในขณะมีประจำเดือน
- ฮอร์โมนโปรเจสเทอโรน (progesterone) สร้างจาก
คอร์ปัสลูเทียม ควบคุมลักษณะเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของร่าง
กายในช่วงวัยรุ่น
ฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์
- พาราฮอร์โมน (parathormone) ทำหน้าที่รักษาสมดุลและ
ฟอสฟอรัสในร่างกายให้คงที่
ฮอร์โมนจากต่อมไพเนียล ต่อมไพเนียลอยู่บริเวณกึ่งกลางของ
สมองส่วนเซรีบรัมพูซ้ายและพูขวา ต่อมนี้ไม่ได้ทำหน้าที่สร้าง
ฮอร์โมน ต่อมนี้จะสร้างเมลาโทนิน (melatonin) ในคนและสัตว์
ชั้นสูงในช่วงวัยรุ่นและยับยั้งการเจริญเติบของอวัยวะสืบพันธุ์
ถ้าขาดจะทำให้เด็กเป็นหนุ่มสาวเร็วกว่าปกติ
- ฟีโรโมน (Pheromone)
ฟีโรโมน คือสารเคมีที่ร่างกายสร้างขึ้นมาปล่อยออกจากร่าง
กาย ทำให้มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม รวมถึงสารดึงดูด
ทางเพศ , สารเตือนภัย ,สารส่งเสริมการรวมกลุ่ม
ฮอร์โมนพืช ได้แก่
- กรดอินโดลอะซิติก (indole acetic acid) หรือ IAA หรือเรียก
ว่า ออกซิน (auxin) สร้างจากกลุ่มเซลบริเวณยอดอ่อนและราก
อ่อน ทำหน้าที่กระตุ้นการเจริญเติบโตของพืช
- จิบเบอเรลลิน (giberellin) จะพบในพืช มีหน้าที่ช่วยใน
การกระตุ้นการเจริญของเซล และการขยายตัวของเซล ตรง
บริเวณช่วงระหว่างข้อ ทำให้ต้นไม้สูง ช่วยกระตุ้นออกดอกของ
พืชบางชนิด , กระตุ้นการงอกของเมล็ด
- ไซโทไคนิน (Cytokinin) มีหน้าที่กระตุ้นการแบ่งเซล และ
การเจริญ
- กรดแอบไซซิก (abcisic acid) มีหน้าที่กระตุ้นการพักตัวของ
พืช และมีคุณสมบัติเกี่ยวกับการหลุดร่วงของใบ
แหล่งที่มา : bs.ac.th