ความรู้กรวยไตอักเสบเฉียบพลัน - เรื่อง อาการกรวยไตอักเสบเฉียบพลัน รุนแรงไหม

879 ผู้ชม

ความรู้กรวยไตอักเสบเฉียบพลัน อาการกรวยไตอักเสบเฉียบพลัน

โรคของไต โดย นายแพทย์อดุลย์ วิริยเวชกุล
          ไตมีหน้าที่สำคัญอยู่ ๓ ประการ คือ
          ๑. รักษาส่วนประกอบและจำนวนของของเหลวนอกเซลล์ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ โดยทำหน้าที่กรอง และดูดซึม รวมทั้งการหลั่งสารบางอย่างออกทางปัสสาวะ
          ๒. รักษาความดันเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
          ๓. มีส่วนในการสร้างเม็ดเลือดในบางภาวะ
          โรคของไตที่สำคัญ มีดังนี้

อวัยวะขับถ่ายปัสสาวะเพศชาย

ภาวะไตวายเฉียบพลัน
          ภาวะไตวายเฉียบพลัน คือ ภาวะที่ไตแยกน้ำปัสสาวะจากเลือดลงมาสู่กระเพาะปัสสาวะน้อยกว่า ๔๐๐ มิลลิลิตรต่อวัน โดยอาการปัสสาวะน้อยนี้เกิดขึ้นทันที
          สาเหตุที่สำคัญของภาวะไตวายเฉียบพลัน ได้แก่
          ๑. ภาวะความดันเลือดต่ำเป็นเวลานานโดยสาเหตุต่างๆ
          ๒. ติดเชื้อในกระแสเลือด
          ๓. โรคไตชนิดรุนแรงอาจทำให้เกิดมีภาวะไตวายเฉียบพลันได้
          ๔. การที่มีเฮโมโกลบินอิสระไหลเวียนอยู่ในเลือด โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายหลังจากการให้เลือดผิดหมู่
          ๕. ภายหลังจากมีการทำลายเนื้อเยื่อของร่างกายอย่างมากมาย
          ๖. จากการแพ้ยาหรือสารบางชนิดที่มีพิษต่อไต เช่น ซัลโฟนาไมด์ (salfonamide)
          ๗. จากการอุดกั้นในทางเดินปัสสาวะทันทีเช่น ก้อนเลือดแข็งตัว นิ่ว และหนอง เป็นต้น
          ภาวะไตวายเฉียบพลันอาจแบ่งได้เป็น ๓ ระยะ คือ ระยะที่มีปัสสาวะน้อยหรือไม่มีปัสสาวะ ระยะปัสสาวะมาก และระยะหลังปัสสาวะมาก
          การวินิจฉัยโรคภาวะไตวาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งระยะปัสสาวะน้อยหรือไม่มีปัสสาวะ อาศัยประวัติร่วม กับอาการและการตรวจทางห้องปฏิบัติการ
          หลักของการรักษาที่สำคัญ คือ พยายามประทังชีวิตผู้ป่วยจนกระทั่งหน้าที่ของไตฟื้นคืนตัวขึ้นมาเองสิ่งที่ สำคัญที่สุดคือการป้องกันมิให้เกิดมีภาวะไตวายเฉียบพลันเริ่มขึ้น   เช่น ในผู้ป่วยที่มีการเสียเลือดเสียน้ำ เช่น การอาเจียนอย่างรุนแรงหรืออาการท้องร่วงอย่างรุนแรง จำเป็นต้องให้เลือดหรือน้ำทดแทนให้เพียงพอ ก่อนที่จะเริ่มมีอาการภาวะไตวายเฉียบพลันเกิดขึ้น
          การอักเสบของทางเดินปัสสาวะ
          การอักเสบของทางเดินปัสสาวะที่สำคัญ ประกอบด้วยโรคที่สำคัญ ๓ โรค ด้วยกัน คือ
          ๑. ทางเดินปัสสาวะส่วนล่างอักเสบเฉียบพลัน
          ๒. ไตและกรวยไตอักเสบเฉียบพลัน
          ๓. ไตและกรวยไตอักเสบเรื้อรัง
          การอักเสบของทางเดินปัสสาวะ เป็นโรคที่พบได้บ่อยมาก และเป็นโรคซึ่งอาจจะทำให้มีการทำลายของเนื้อไตได้ในภายหลัง จนถึงกับเกิดมีภาวะไตวายเรื้อรัง   ซึ่งเป็นสาเหตุการตายที่สำคัญของผู้ป่วยโรคไตถ้าไม่เข้ารับการรักษาที่ถูก ต้องโดยเร็ว    บัคเตรีที่เกี่ยวข้องกับทางเดินปัสสาวะที่พบได้บ่อยๆ ได้แก่ อี โคไลสตาฟิโลค็อกคัส ออรีอุส (Staphylococcus aureus) โพรเทอุส วัลการิส (Proteus vulgaris) ซูโดโมนัสไพโอไซอาเนีย (Pseudomonas pyosyanea) สเตร็ปโตค็อกคัส ฟีคาลิส (Streptococcus faecalis) นอกจากนี้ บัคเตรีประเภทโกโนค็อกไซ (gonococci) ก็พบได้บ่อยเช่นเดียวกัน
          การอักเสบของทางเดินปัสสาวะส่วนล่างเฉียบพลัน เป็นโรคซึ่งพบได้บ่อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยหญิง ทั้งนี้เพราะว่าในผู้หญิงมีหลอดปัสสาวะสั้นทำให้เชื้อโรคมีโอกาสที่จะกระจาย ได้ง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากบริเวณส่วนขาหนีบ โรคนี้เป็นโรคที่พบได้บ่อยและมักจะกระตุ้นให้มีอาการได้ง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้ามีอันตรายเพียงเล็กน้อย เช่น จากการร่วมเพศ อาการที่สำคัญ ได้แก่ อาการถ่ายปัสสาวะขัด ปัสสาวะบ่อย และอาจจะมีอาการทั่วๆ ไปอย่างอื่นที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบร่วมด้วย อาการดังกล่าวมักจะดีขึ้นได้ภายใน ๒-๓ วัน แต่อาจจะมีอันตรายได้โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การติดเชื้อดังกล่าว อาจจะเกิดซ้ำขึ้นได้อีก และอาจจะมีการลุกลามของเชื้อขึ้นไปสู่กระเพาะปัสสาวะ หลอดไต จนถึงกรวยไต ทำให้มีกรวยไตและเนื้อไตอักเสบเฉียบพลันขึ้นได้ การตรวจปัสสาวะมักพบว่า มีเม็ดเลือดขาวและการเพาะเชื้อจากปัสสาวะอาจพบบัคเตรีที่เป็นสาเหตุด้วย ในผู้ป่วยที่มีอาการแพทย์จะให้การรักษาด้วยยาปฏิชีวนะที่ไวต่อเชื้อ

กรวยไตและไตอักเสบเฉียบพลัน
           โรค กรวยไตและไตอักเสบเฉียบพลันนี้ มักจะเป็นผลเนื่องจากมีการลุกลามของบัคเตรีจากการอักเสบติดเชื้อของทางเดิน ปัสสาวะขึ้นไปตามหลอดไตจนถึงบริเวณกรวยไต นอกจากนี้การอักเสบอาจกระจายมาตามกระแสเลือดได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การอักเสบจากเชื้อสเตร็ปโตค็อกไซ การที่ปัสสาวะไม่สามารถไหลจากบริเวณกรวยไตออกไปสะดวก ทำให้มีการคั่งค้างของปัสสาวะ จะทำให้มีโอกาสที่จะติดเชื้อชนิดนี้ได้บ่อย เช่น ในหญิงมีครรภ์ ในชายที่มีการอุดกั้นของบริเวณคอของกระเพาะปัสสาวะ เช่น จากต่อมลูกหมากโต หรือในผู้ป่วยที่เป็นโรคของระบบประสาททำให้มีความผิดปกติของการถ่ายปัสสาวะ และในผู้ป่วยที่เป็นนิ่วในไต เป็นต้น ในรายที่เป็นรุนแรง การอักเสบติดเชื้อนั้นจะลุกลามเข้าไปสู่เนื้อของไต ทำให้เนื้อของไตอักเสบ
           อาการที่เกิดขึ้น มักจะเกิดขึ้นทันทีโดยอาจจะมีประวัติของการติดเชื้อของทางเดินปัสสาวะส่วน ล่างนำมาก่อน ผู้ป่วยมักมีอาการทั่วไปมากกว่าในการอักเสบของทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง เช่น มีไข้ หนาวสั่นอ่อนเพลีย ปวดหรือเมื่อยที่บริเวณหลังใกล้กับที่ตั้งของไตทั้งสองข้าง ปวดที่บริเวณหัวหน่าว ปัสสาวะบ่อยและขัด การตรวจอาจพบว่ามีการกดเจ็บที่บริเวณไตข้างเดียวหรือสองข้าง   มีเม็ดเลือดขาวในเลือดสูงเกินปกติและมีเม็ดเลือดขาวในปัสสาวะเป็นจำนวนมาก เป็นต้น
          การรักษาที่สำคัญ ได้แก่ การให้ยาปฏิชีวนะที่ไวต่อเชื้อนี้เป็นเวลาพอสมควร

กรวยและไตอักเสบเรื้อรัง
          โรคกรวยไตและไตอักเสบเรื้อรัง   เป็นโรคซึ่งเป็นสาเหตุที่สำคัญที่สุดของภาวะไตวายเรื้อรัง และเป็นโรคซึ่งเป็นสาเหตุของการตายที่สำคัญที่สุดโรคหนึ่งในโรคระบบทางเดิน ปัสสาวะ
           ผู้ป่วยที่เป็นโรคภาวะกรวยไตและไตอักเสบเรื้อรังอาจไปพบแพทย์ในหลายลักษณะ ด้วยกัน คือ อาจจะไปพบแพทย์ด้วยโรคความดันเลือดสูง และอาการแสดงถึงการมีโปรตีนในปัสสาวะ โดยที่ผู้ป่วยไมีมีอาการอื่นใด การตรวจพบโปรตีนในปัสสาวะแต่เพียงอย่างเดียวโดยไม่มีอาการ เช่น ตรวจพบเมื่อทำการตรวจร่างกายเพื่อทำงานหรือประกันชีวิต อาการไข้เป็นๆ หายๆ ร่วมกับอาการทั่วๆไปที่ไม่แน่นอน และการตรวจพบโปรตีนในปัสสาวะ อาการภาวะไตวายเรื้อรังอย่างมากโดยที่ผู้ป่วยไม่มีอาการอื่นใดนำมาก่อน และผู้ป่วยอาจจะไปหาด้วยเรื่องอาการไข้ ปวดที่บริเวณหลัง ปัสสาวะขัด มีโปรตีนในปัสสาวะร่วมกับอาการทั่วๆไปที่ไม่แน่นอน
          การวินิจฉัยโรคที่สำคัญ อาศัยอาการดังกล่าวข้างต้น ผู้ป่วยที่มีภาวะความดันเลือดสูง หรือมีอาการแสดงโปรตีนในปัสสาวะโดยที่ไม่มีอาการ ควรคำนึงถึงโรคนี้และพยายามสืบค้นหาสาเหตุดังกล่าวเสมอ   การตรวจปัสสาวะมักพบว่ามีโปรตีนในปัสสาวะ มีเม็ดเลือดขาวเป็นจำนวนมาก และมีจำนวนของบัคเตรีในปัสสาวะมากเกินปกติ การสืบค้นพิเศษอื่นๆ ที่อาจทำได้ ได้แก่ การหาอัตราการขับถ่ายของเม็ดเลือดขาวในปัสสาวะการนำปัสสาวะมาตรวจทางจุล ชีววิทยา เช่น การเพาะเชื้อ การถ่ายภาพรังสีของไต การทำการเจาะตัดเนื้อไตจะช่วยสนับสนุนการวินิจฉัยโรค รวมทั้งอาจจะนำมาเพาะเชื้อทางจุลชีววิทยาได้อีกด้วย
          การรักษาที่สำคัญ ได้แก่ การรักษาสาเหตุโดยการให้ยาปฏิชีวนะที่ไวต่อเชื้อเป็นเวลานานพอสมควรการรักษา อื่นๆ เป็นการรักษาภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้อง เช่น การรักษาภาวะไตวายเรื้อรัง เป็นต้น