อาการ จะเริ่มด้วยอาการคันหลัง จากนั้นจะมีอาการบวม wheals อาจจะเป็นขนาดเล็ก หรือขนาดใหญ่โดยตรงกลางผ่ื่นสีจะจางและไม่นูน โดยมากผื่นจะหายไปใน 24 ชั่วโมงถ้าเป็นนานเกิน 24 ชั่วโมงให้นึกว่าอาจจะเป็นโรคอื่น ในรายที่เป็นมาก อาจมีอาการบวมของหนังตา ริมฝีปาก อวัยวะเพศ ทางเดินหายใจเรียก Angioedema ผู้ป่วยอาจจะมีทางเดินหายใจอุดกั้น ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉิน โรคลมพิษแบ่งเป็นสองชนิด - ลมพิษชนิดปัจจุบัน Acute urticaria เกิดอาการลมพิษหลังจากได้รับสารทีแพ้ ผื่นมักจะหายใน 24 ชั่วโมง แต่บางคนผื่นอาจจะอยู่ได้ 2-3 วัน สาเหตุมักจะเกิดจากอาหาร ยา และการติดเชื้อไวรัส
- ลมพิษเรื้อรัง Chronic urticaria เป็นลมพิษที่เป็นเรื้อรังเกิน 6สัปดาห์ สาเหตุอาจจะเกิดจากได้รับสารที่แพ้อย่างต่อเนื่อง เช่น ได้รับยาปฏิชีวนะที่อยู่ในนม สารถนอมอาหาร สีสารปรุงรส
Angioedema Agioedema เป็นอาการบวมของหนังตาและปาก | กลไการเกิดจะเหมือนกับลมพิษ ลักษณะที่สำคัญได้แก่ - การบวมจะอยู่ลึกถึงชั้นหนังแท้และชั้นไขมัน
- ตำแหน่งที่เกิดมักจะอยู่บริเวณใบหน้า หนังตา ลิ้น อวัยวะเพศ
- ไม่ค่อยพบบริเวณแขนหรือขา
- ผื่นมักจะไม่คัน
่ชนิดและสาเหตุของลมพิษปัจจุบันได้แก - ยา ที่ จริงแล้ว ยาทุกชนิดมีโอกาสทำให้เกิดผื่นลมพิษได้ทั้งสิ้น แต่ชนิดที่มักเป็นสาเหตุได้บ่อย ได้ แก่ยาปฏิชีวนะ ยาแก้ปวด ยาคลายเครียดและระงับประสาท การสืบค้นว่ายาชนิดใดเป็นสาเหตุต้องอาศัยความร่วมมือกันทั้งผู้ป่วย และแพทย์ มียาบางชนิดที่ผู้ป่วยอาจนึกไม่ถึงว่า อาจเป็นสาเหตุของลมพิษ ได้แก่ ไวตามิน ยาถ่าย ยาระบาย ยาหยอดหู ยาหยอดตา ยาลูกกลอน หรือยาแผนโบราณชนิดต่างๆ ที่ผู้ป่วยอาจซื้อมารับประทานเองก็ได้ แพ้ยา เช่น penicillin sulfonamide salocylate tetracyclin barbiturates codiene quinine phenylbutazone streptomycin chloramphenicol griseofluvin inh nitrfurantoin
- แมลงต่อยเช่น ผึ้ง มด ต่อ
- อาหาร การ เกิดลมพิษ อาจเกิดจากแพ้อาหาร หรือสิ่งอื่นที่ผสมอยู่ในอาหาร เช่น สารแต่งกลิ่นรส สีผสมอาหาร สารกันบูด หรือ สิ่งปนเปื้อนอื่นๆ ผื่นอาจขึ้นภายในเวลาเป็นนาทีหรือชั่วโมงภายหลังรับประทานอาหารที่มีรายงาน ว่าทำให้ลมพิษขึ้น ได้แก่ ถั่ว ปลา ไข่ นม ชอกโกแลต มะเขือเทศ และผลไม้สด บางชนิด หากสงสัยว่าแพ้อาหาร ผู้ป่วยจะต้องจัดชนิดของอาหารที่รับประทานทุกมื้อในแต่ละวัน เพื่อนำมาพิจารณาว่าเมื่อรับประทานอาหารชนิดใดแล้วผื่นขึ้นมาบ้าง และอาจลองหยุดรับประทานอาหารที่สงสัยดูว่าผื่นลมพิษจะหายไปหรือไม่
- การติดเชื้อ ชนิด ที่เป็นสาเหตุของลมพิษได้บ่อยคือ การเป็นหวัด และการติดเชื้อในทางเดินหายใจส่วนต้น เช่น จมูกอักเสบ ทอนซิลอักเสบ ไซนัสอักเสบ เป็นต้น นอกจากนี้อาจเป็นการอักเสบเฉพาะที่ เช่น ฟันผุ กระเพาะปัสสาวะอักเสบ การติดเชื้อการในช่องคลอดสตรี หรือการมีพยาธิลำไส้ เป็นต้น ซึ่งแพทย์จะทำการตรวจหาการอับเสบติดเชื้อเหล่านี้และให้การรักษา การติดเชื้อบางอย่าง เช่น ตับอักเสบ หัด
Physical urticaria สาเหตุทางกายภาพ สาเหตุเหล่านี้ ได้แก่ ความเย็น ความร้อน แสงแดด แรงกดรัด ความสั่นสะเทือนน้ำ การออกกำลังกาย หากลมพิษเกิดจากสาเหตุเหล่านี้ผู้ป่วยจะเป็นผู้สังเกตได้ดีกว่าแพทย์และอาจ ทดสอบง่ายๆ โดยทดลองทำกิจกรรมที่สงสัยนั้นซ้ำ ตัวอย่างเช่น ผู้ป่วยที่เป็นลมพิษจากความร้อน เมื่อไปเล่นกีฬาจนเหงื่อออกจะเกิดลมพิษขึ้นทุกครั้ง และเมือพักลมพิษจะหายไปเอง เป็นต้น Cold-induce urticaria ผื่นที่แขนหลังจากถูกปน้ำแข็งประคบ | - เป็นผื่นลมพิษเมื่อผิวหนังเจอกับอากาศเย็น ซึ่งอาจจะไม่จำเป็นต้องเย็นจัด โดยมาก จะเกิดผื่นหลังจากผิวหนังพบกับการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิโดยกระทันหัน
- เมื่อผิวหนังเจอกับอากาศเย็นจะเกิดอาการคัน มีผื่นขึ้นและบวม
- ผื่นมักจะเกิดกับผิวหนังส่วนที่สัมผัสกับความเย็น
- หากผิวหนังส่วณใหญ่เจอกับความเย็น และเกิดมักจะรุนแรงจนกระทั่งความดันโลหิตต่ำ
- การทดสอบทำได้โดยการใช้น้ำแข็งแตะผิวหนัง ก็จะปรากฎผื่นบริเวณที่แตะ
- การรักษาจะให้ยา cyproheptadine
Heat induce urticaria - เป็นผื่นลมพิษที่เกิดหลังจากสัมผัสความร้อน
- ผื่นอาจจเกิดขึ้นเฉพาะที่ หรืออาจจะเกิดทั่วร่างกาย
- มักจะพบร่วมกับภาวะผื่นลมพิษเมื่อสัมผัสความเย็น
- กลไกการเกิดผื่นยังไม่ทราบ
Cholinergic urticaria ผื่นลมพิษ Cholinergic urticaria | เป็นลมพิษขนาดเล็กและคันที่เกิดจากสาเหตุดุงต่อไปนี้ - การออกกำลังกาย
- การอาบน้ำอุ่น
- มีเหงื่อออก
- ความเครียด
- การรักษาให้ยา hydroxazine
ผื่นสามารถพบได้ทั่วตัว แต่มักจะไม่พบบริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้า รักแร้ Exercise induce urticaria - เป็นผื่นลมพิษที่เกิดจากการออกกำลังกาย
- ผื่นจะมีขนาดใหญ่กว่าชนิด cholinergic urticaria อาจจะมีหนังตาหรือหน้า(angioedema)บวม
- บางรายอาจจะมีอาการอ่อนเพลีย ตัวอุ่น หรืออาจจะมีอาการหลอดลมเกร็ง ทำให้เกิดอาการหอบหืด
ผื่นลมพิษชนิด Dermograph เกิดจากการขีดหรือกดทับ | - รายที่เป็นมากอาจจะมีความดันโลหิตต่ำ
- ผู้ที่รับประทานอาหารก่อนออกกำลังกาย 3 ชั่วโมงจะเป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดผื่น
- หากเกิดผื่นให้หยุดการออกกำลังกาย
- หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหลังอาหาร
Dermographism - เมื่อเอามือขูดผิวหนังจะทำให้เกิดผื่นตามแนวที่ขีด ผื่นมักจะหายใน 15 นาที
- มักจะพบในผู้ป่วยที่เป็นลมพิษเรื้อรัง
Delated pressure-induced urticaria - เป็นลมพิษที่เกิดจากมีการรัดหรือกระแทก
- มักจะเกิดผื่นหลังจากได้รับแรงกด 4-6 ชั่วโมง
- มักพบในผู้ป่วยที่เป็นลมพิษเรื้อรัง
- การเกิดลมพิษจะเกิดในภาวะ ผิวหนังที่มีแรงรัดหรือกด เช่นขอบกางเกงหรือยกทรง มือเช่นการตอกตะปู ก้นเกิดจากการนั่งนานๆ เท้าเกิดจากการเดินนานๆ
Urticaria with vasculitis เป็นลมพิษซึ่งเกิดจากการอักเสบของเส้นเลือด( vasculitis) ผู้ป่วยมักจะมีอาการปวดข้อ หรือข้ออักเสบ ไข้ต่ำๆ คลื่นไส้อาเจียน - ผื่นมักจะเป็นนานเกิน 24 ชั่วโมง
- ผื่นมักจะเกิดบริเวณขา
- มักจะมีอาการคัน
- เมื่อผื่นหายมักจะมีรอยดำเหลือไว้(ผื่นลมพิษชนิดอื่นเมื่อหายผิวหนังจะเป็นปกติ)
- อาจจะพบร่วมกับโรค SLE การติดเชื้อหวัด ไวรัสตับอักเสบบี
ท่านจะทราบสาเหตุของลมพิษได้อย่างไร - ท่านแพ้ยาหรือไม่หากท่านรับประทานยาที่แพ้ก็จะทำให้เกิดผื่นลมพิษ
- อาหาร ท่านอาจจะแพ้อาหารที่รับประทานก็ได้ อาหารที่แพ้บ่อยคือ ถั่ว อาหารทะเล สี ยีสต์
- จากทางหายใจ เช่นเกษรดอกไม้ ควันธูป ยาฆ่าแมลง
- ท่านมีไข้หรือไม่ หากมีไข้ผื่นที่เกิดอาจจะมาจากการติดเชื้อ เช่นไข้หวัด ปอดบวม พยาธิ์
- แมลงกัดหรือต่อยหรือไม่
- ท่านมีโรคประจำตัวหรือไม่ SLE ธัยรอยด์
- รับประทานยา aspirin อยู่หรือไม่
- สภาวะแวดล้อม เช่น ความร้อน ความเย็น แรงกดรัด แสง
การรักษา - หลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้หรือสงสัยว่าจะแพ้
- หลีกเลี่ยงปัจจัยที่จะทำให้เกิดภูมิแพ้ เช่นภาวะเครียด การดื่มสุรา
- ผู้ที่เป็นลมพิษเรื้อรังให้หลีกเลี่ยงการรับประทานยา aspirin ยาลดความดันกลุ่ม ACEi
การรักษาด้วยยา - ในรายที่เป็นรุนแรงให้ใช้ยา epinephrine
- ให้ยา H1-antihistamines
- หากให้ยาในกลุ่มแรกไม่ได้ผล ให้ยากลุ่ม H2-antihistamine,Tricyclic antidepressant
- หากไม่ได้ผลก็ให้ยา steroid
- ให้ยาแก้แพ้ เช่น chlorpheniramine 4 mgวันละ4 ครั้ง, diphenhydramine 50 mgวันละ 4 ครั้ง, hydroxyzine 25 mgวันละ 2 ครั้ง
- ในรายที่รุนแรงให้ prednisolone 30-40 mg ต่อวัน
- ผู้ป่วยที่เป็นรุนแรง Angioedema ควรพบแพทย์ที่ใกล้ที่สุดต้องรีบให้ epinephrine 1:1000,0.3cc s.c.
|