โรคมือปากเท้าเปื่อย

โรคมือปากเท้าเปื่อย หรือ Hand foot mouth syndrome วันนี้ค้นเจอเอกสารมาเล่าให้ฟังครับ
ความจริงโรคมือเท้าปากเปื่อยนี้มีมานานแล้ว เกิดจากเชื้อไวรัสชนิดหนึ่งชื่อ Coxsackie A1B หลายชนิดและ Enterovrus 71 ซึ่งเป็นเชื้อในกลุ่ม Enterovirus เชื้อ Enterovirus เป็นไวรัส RNA ขนาดเล็กมากในปัจจุบันมีไวรัสในกลุ่มนี้อยู่ทั้งสิ้น 68 ชนิดคือ

• โปลิโอไวรัส 3 ชนิด
• Coxsackievirus group A 23 ชนิด
• Coxsackievirus group 6 ชนิด
• Echovirus 32 ชนิด
• ที่เหลืออีก 4 ชนิดเรียก Enterovirus type 68-71

เชื้อไวรัสกลุ่มนี้เกือบทั้งหมดอยู่ในลำไส้ของมนุษย์โดยแสดงอาการของโรคต่างกัน ติดต่อได้ทางอาหารที่ปนเปื้อนอุจจาระของผู้ป่วย ข้อยกเว้นคือ ไวรัสบางชนิดอาจทำให้เกิดอาการ ทางเดินหายใจอักเสบจึงอาจติดต่อโดยการไอ จามรดกัน และไวรัส Enterovirus type 70 ทำให้เกิดตาแดงจึงติดต่อโดยการสัมผัสได้ ส่วนใหญ่จะติดเชื้อ Enterovirus ในวัยเด็กโดยเฉพาะเด็กเล็ก กลุ่มผู้ที่มีเศรษฐฐานะค่อนข้างต่ำ ผู้ที่อยู่ในชุมชนแออัดที่มีสุขภิบาลไม่ดี จะมีอัตราการติดเชื้อ Enterovirus สูงมาก ระยะฟักตัวของโรคโดยปกติประมาณ 3-5 วัน แต่อาจนานถึง 2 สัปดาห์ ไวรัสจะถูกขับออกมา ทางอุจจาระได้นานถึงหลายสัปดาห์ อาการ เด็กที่ได้รับเชื้อ Enterovirus ส่วนมากจะไม่มีอาการ กล่าวได้ว่าประมาณร้อยละ 50-80 ของผู้ติดเชื้อ Enterovirus จะไม่มีอาการให้เห็น ในผู้ที่ติดเชื้อโปลิโอมีถึงร้อยละ 95 ที่ไม่มีอาการป่วยมีเพียงร้อยละ 1 เท่านั้น ที่ป่วยเป็นโรคโปลิโอคือมีอาการอัมพาต ดังนั้นเมื่อพบผู้ป่วยเพียง 1 คน ก็แสดงว่ามีการระบาดเกิดขึ้นแล้ว เนื่องจากยังมีผู้ติดเชื้อ ที่ไม่แสดงอาการหรือมีอาการน้อยเป็นจำนวนมากในเวลาเดียวกัน อาการแสดงที่เกิดจากไวรัสในกลุ่มนี้มีได้หลายประการคือ อาการไข้หวัด อุจาระร่วง ไข้ออกผื่น ไปจนถึงอาการทางระบบประสาทที่สำคัญคือ เยื่อหุ้มสมองอักเสบและโรคโปลิโอ

กลุ่มอาการที่เกิดจากเชื้อ Enterovirus มีได้หลายแบบ
อาการ	เชื้อที่สำคัญ
อัมพาต	Polio  Coxsackie  Enterovirus  Echovirus
เยื่อหุ้มสมองอักเสบ	Coxsackie  Echovirus
สมองอักเสบ	Coxsackie  Echovirus
ตาแดง	Enterovirus
Coxsackie  โรคมือเท้าปากเปื่อย	Coxsackie  Enterovirus
Herpangina  (ไวรัสทำให้มีไข้และมีแผลในปาก)	Coxsackie
หวัดธรรมดา	Coxsackie
กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ	Coxsackie

 

การวินิจฉัย เนื่องจากอาการของโรคจากเชื้อนี้มีกว้างขวาง จึงมักจะบอกให้แน่ชัดได้ค่อนข้างยากว่า อาการใดเกิดจากเชื้อชนิดใด โดยทั่วไปแล้ว ผู้ป่วยที่เป็นเด็กเล็กถ้ามีอาการไข้สูงร่วมกับเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ซึ่งเพาะเชื้อแบคทีเรียไม่ขึ้นมักเกิดจากไวรัสกลุ่มนี้ โรคที่มีอาการจำเพาะ เช่น โปลิโอ มือเท้าปากเปื่อย และ Herpanginaแผลในปากที่มีอาการเจ็บมาก เด็กจะไม่ยอมกลืน (ไวรัสที่ทำให้มีแผลในปากและมีไข้เกิดจากไวรัสกลุ่มนี้ทั้งสิ้น) ในกรณีที่ต้องการวินิจฉัยที่แน่ชัด ต้องเพาะเชื้อหาไวรัสจากตำแหน่งที่มีอาการของโรค เช่น น้ำไขสันหลังในกรณีเยื่อหุ้มสมองอักเสบหรือโรคโปลิโอหรืออาจเพาะหาเชื้อไวรัสได้จากลำคอหรืออุจจาระ จะเห็นว่า Enterovirus Virus ทำให้เกิดโรคได้หลายอย่างขึ้นอยู่กับชนิดของไวรัส ว่าเป็นชนิดใด เพราะ Enterovirus มีถึง 68 ชนิด ดังที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น โรคมือเท้าปากเปื่อย ที่ระบาดในสิงคโปร์เข้าใจว่าเกิดจาก Enterovirus 71 ซึ่งสามารถทำให้เกิด การอักเสบของสมองได้ ผู้ป่วยจะมีอาการหนักคือมีไข้ ซึม หอบ เขียว และเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว แต่อย่างไรก็ตามมีเพียงส่วนน้อยที่มีอาการหนัก ส่วนมากอาการจะไม่หนักและหายได้เอง ในประเทศไทยก็มีโรคมือเท้าปากเปื่อย แต่มีเพียงประปรายไม่ได้ถึงขั้นระบาดมากนัก ถ้าบุตรหลานของท่านป่วย มีไข้มีแผลในปากและมือเท้ามีเม็ดพองแตกและลอก ให้รีบพาไปพบแพทย์ตรวจว่าเป็นโรคนี้หรือไม่ สรุป โรคมือเท้าปากเปื่อย เป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสที่ติดต่อกันได้ทางอาหาร ที่ปนเปื้อนอุจจาระของผู้ป่วย ปกติเด็กจะมีไข้ มีแผลได้ทั่วปากและจะมีผื่นขึ้นเป็นตุ่มๆ ที่มือและเท้า เนื่องจากเป็นเชื้อไวรัสจึงไม่มียารักษาแบบเฉพาะเจาะจง การรักษาคือ รักษาแบบประคับประคอง จนกว่าโรคจะค่อยๆ หายเอง การป้องกันคืออย่าให้เด็กอยู่กันอย่างแออัด ก่อนปรุงอาหาร หรือหยิบอาหารให้เด็กรับประทานต้องล้างมือให้สะอาดทุกครั้ง

พ.ญ.ลำดวน นำศิริกุล

ที่มา https://www.thaihealth.net/h/article322.html