สอนลูกให้รู้จักใช้เงิน

เก็บตกเรื่องราวดี ๆ มาฝาก เพื่อครอบครัวสร้างสรร สิ่งดี ๆ เรามอบให้ทุกท่านในช่วงปลายปีนี้
เคยมีคุณพ่อคุณแม่มาปรารภให้ผู้เขียนฟังหลายครั้งเหลือเกินว่า ลูกสาวหรือลูกชายวัยรุ่น ต้องการให้ซื้อของที่มียี่ห้อหรูๆ ราคาแสนแพงให้ ไม่ว่าจะเป็นเสื้อ กางเกงยีน นาฬิกา หรือรองเท้า ก็ต้องเป็น " แบรนเนม " คือมียี่ห้อ และคุณพ่อคุณแม่เหล่านี้ บางคนก็พอจะ " มีปัญญา " หาซื้อมาให้ลูก แต่สำหรับบางคน ก็ไม่สามารถหาเงินหาทองมาซื้อของที่แพงสุดๆ โดยเฉพาะในเวลาที่เศรษฐกิจมีปัญหาเช่นนี้ได้ ความจริงจะพูดไป ก็น่าเศร้าที่สังคมของเราค่อนข้างที่จะให้ค่านิยมไปยังความร่ำรวย ทำให้คนในสังคมต้องไปอิงกับวัตถุ เพื่อทำให้ตัวเอง " ดูดี " ในสายตาของผู้อื่น จริงๆ แล้ว ใครมีสตางค์จะใช้ไปอย่างไรก็คงเป็นเรื่องเฉพาะตัวของเขา แต่สิ่งที่ดูน่าเป็นก็คือ เยาวชนและกลุ่มวัยรุ่นเป็นจำนวนมากของเรา ที่ยังอยู่ในวัยเรียน ยังหาเงินใช้เองไม่เป็น แต่กลับต้องการใช้ของที่แพงเกินความจำเป็นของชีวิต เพียงต้องการให้เป็นที่ยอมรับ ในกลุ่มของตนเท่านั้น ถ้าเราจะวิเคราะห์กันจริงๆ ลงไป เราก็จะพบว่า เด็กที่เรียกร้องส่วนใหญ่ เป็นเด็กที่หาเงินยังไม่ได้ด้วยตัวเอง ไม่รู้ค่าของเงินว่า กว่าที่จะได้มาแต่ละบางแต่ละสตางค์นั้น ต้องทำงานหนักอย่างไร แต่ที่เรียกร้องเช่นนี้ได้ก็เพราะ มีพ่อแม่ที่คอยหามาสนองอยู่ตลอดเวลา ตั้งแต่เล็กจนโต ทำให้เด็กรู้ไม่ได้เลยว่า เงินทองเป็นของหายาก เขารู้เพียงว่า ถ้าเขามีบัตรเครดิตหรือ ATM และจำรหัสได้ กดเป็น เงินก็จะไหลมาเทมาก็แค่นั้นเอง และที่เป็นเช่นนี้ จะโทษใครไม่ได้ ก็คงต้องโทษว่า พ่อแม่ของเขาคงจะไม่ได้มีการสอน ให้เขารู้จักค่าของเงิน เพราะถ้าเขารู้ เขาจะไม่มีวันขอนาฬิกาแสนแพงหรือกระเป๋าถือ ใบละหลายหมื่น ที่พ่อแม่ของเขาหลายคนก็ยังไม่กล้าใช้ เพราะรู้ดีว่า จะต้องทำงานกี่เดือน จึงจะซื้อสิ่งของเหล่านี้ได้ นักจิตวิทยาเชื่อว่า พ่อแม่ควรจะสอนให้ลูกรู้จักวิธีใช้เงินให้เป็นและการสอน ก็จะต้องเริ่มตั้งแต่เด็กยังเล็กๆ เหมือนเรื่องอื่นๆ ในชีวิต เราต้องการเห็นเด็กๆ เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีทัศนคติที่ถูกต้องในเรื่องการใช้เงิน มีการใช้เงินอย่างฉลาด และจัดการเกี่ยวกับเรื่องเงินทองในชีวิตได้ ในส่วนของพ่อแม่ก็ต้องมีการสอนลูก ให้รู้ค่าของเงิน ไม่ใช้อย่างสุรุ่ยสุร่าย หรือกลัวจนไม่กล้าใช้ในสิ่งที่สมควร กล่าวง่ายๆ ก็คือ เราต้องการให้เด็กๆ ใช้เงินด้วยความรับผิดชอบ อย่างไรก็ตาม พ่อแม่ทุกคน ควรระลึกไว้เสมอว่า เด็กๆ จะยึดเอารูปแบบที่เขาเห็น จากพ่อแม่ของเขาในทุกเรื่อง รวมทั้งการใช้เงิน ถ้าคุณสั่งสอนเขาว่า เขาจะต้องใช้เงินอย่างเหมาะสม ไม่ฟุ่มเฟือย แต่เขาเห็นคุณดื่มไวน์ขวดละแสน ต่อให้คุณสอนจนปากเปียกปากแฉะ เขาก็จะไม่ทำตามที่สอน เพราะคุณไม่ได้เป็นตัวอย่างที่ดีให้เขาเห็น คุณพูดอย่างทำอย่าง โปรดเข้าใจด้วยว่า เด็กทุกคนจะไม่ทำตามผู้ใหญ่สอน แต่เขาจะทำตามที่เขาเห็นพ่อแม่เขาทำ ดังนั้น ขอให้แน่ใจว่า ก่อนจะสอนอะไรแก่เขา คุณได้ทำตัวอย่างที่ดีตามที่คุณสอนแล้วหรือยัง ค่านิยมของคุณและคู่ครองสอดคล้องกันหรือไม่ในเรื่องของการใช้เงิน อย่างไรก็ตาม หากคุณจะต้องการสอนลูกให้รู้จักการใช้เงินอย่างรู้ค่า การสอนก็ควรจะต้องเป็นไปตามวัยของเด็กด้วย นักจิตวิทยาชื่อ ซิมอน และชัสเตอร์ ได้กล่าวไว้คร่าวๆ เป็นระยะดังนี้ อายุระหว่าง 3-6 ขวบ ถ้าเด็กเล็ก อาจจะใช้เด็กเริ่มหัดแยกขนาดของเหรียญต่างๆ เป็นกลุ่มๆ เช่น เหรียญบาท เหรียญห้า หรือเหรียญสิบบาท รวมทั้งอาจอาจจะให้เด็กรู้จักแยกขนาด ของธรบัตรสีต่างๆ หากเด็กโตหน่อยก็สอนให้รู้จักแลกธนบัตรกับเหรียญ หรือหัดทอนสตางค์เป็นต้น ในช่วงนี้ หากคุณพาลูกไปยังซูเปอร์มาเก็ต ก็อาจจะสอนให้เด็กหัดดูราคาของ ที่ติดไว้ที่ป้าย และพูดอธิบายให้ลูกฟังอย่างง่ายๆ ว่า ของแต่ละชิ้นมีราคาต่างกันอย่างไร การสอนเช่นนี้ มิได้หมายถึงให้เด็กต้องจดจำราคาสิ่งของที่คุณซื้อ แต่ให้เขาเริ่มมีความเข้าใจว่า ของทุกอย่างที่คุณแม่ซื้อใส่ตระกร้านั้นล้วนมีราคา และราคาจะถูกแพงต่างกันออกไป คุณพ่อคุณแม่อาจจะทำให้การไปซูเปอร์มาเก็ต เป็นสิ่งที่สนุกสนานและเป็นการเรียนรู้ ของลูกในเวลาเดียวกัน โดยเฉพาะเมื่อคนคิดเงินกดป้ายราคาที่ขึ้นบนจอคอมพิวเตอร์ คุณแม่สามารถใช้โอกาสนี้สอนให้ลูกดูว่า ตัวเลขราคาทั้งหมด ที่ปรากฏบนจอนั้นหมายถึงอะไร ในกรณีที่ลูกอยากได้ของเล่นที่ราคาแพง คุณแม่ควรจะตกลงกับเด็กทุกครั้ง ก่อนไปซื้อของว่า คุณจะยอมให้เขาซื้อได้เพียงหนึ่งชิ้น ที่ราคาไม่เกิน…บาท และให้เด็กตัดสินใจเองว่า เขาอยากจะซื้ออะไรที่อยู่ในช่วงราคาที่คุณกำหนด แต่ถ้าราคาสูงเกินไป นอกเหนือข้อตกลง คุณจะต้องกล้าพอที่จะปฏิเสธเขา (แม้ว่าคุณมีเงินพอที่จะซื้อให้เขาได้ก็ตาม) การปฏิเสธเด็ก เป็นสิ่งที่พ่อแม่ทุกคนต้องหัดพูดให้เป็น เพราะคุณต้องการสอน ให้เขาเข้าใจว่า ในชีวิตที่แท้จริง (ในอนาคต) เขาอาจจะไม่ได้ในทุกสิ่งที่เขาต้องการ ความเข้าใจนี้ มีคุณค่าอย่างยิ่งกับเด็กๆ เพราะถ้าเขาเรียนรู้สิ่งนี้ตั้งแต่เด็ก แล้วเป็นของแน่นอนเหลือเกินว่า เมื่อเขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ เขาจะมีความเข้าใจชีวิตที่ถูกต้อง เพราะในชีวิตจริง เราจะพบว่า บ่อยครั้งเราจะไม่ได้ในสิ่งที่เราหวัง และหากเราได้มีการฝึก จากพ่อแม่ของเราตั้งแต่เรายังเด็กอยู่ เราจะสามารถ " รับมือ " กับความผิดหวังในชีวิต ได้ดีกว่าเด็กที่มาจากครอบครัวที่พ่อแม่ปรนเปรอทุกอย่างตามที่เด็กปรารถนา เด็กประเภทหลังนี้จะไม่ " แกร่ง " พอที่จะทนกับความไม่สมหวังของชีวิตในอนาคตได้ และจะกลายเป็นเด็กที่ เปราะ เข้าใจชีวิตไม่ถูกต้อง เรียกร้องแต่จะ " เอา " จากผู้อื่น นอกจากนี้ ในช่วงระยะ 3-6 ขวบ เด็กๆ โตพอที่เราจะสอนในเรื่องของการ "ให้" ได้บ้างแล้ว เช่นในขณะที่เราหยุดรถอยู่ที่ไฟแดง ก็จะมีเด็กอายุไม่ได้แก่ไปกว่าเขาเลยมาเกาะหน้าต่าง ขอเศษเงิน บางคนก็จะพยายามมาเช็ดกระจกหรือขายพวงมาลัย คุณพ่อคุณแม่ ก็อาจจะถือโอกาสสอนให้ลูกรู้ว่า จริงๆ แล้ว ไม่ใช่เด็กทุกคนจะมีโอกาสไปโรงเรียน ได้เรียนหนังสือ ไปเที่ยว มีคอมพิวเตอร์เกมเล่นที่บ้าน มีเสื้อผ้าสวยๆ ใส่ หรือมีรถรับส่ง เด็กอีกหลายคนต้องทำงานหาเงินตั้งแต่พวกเขายังเล็กๆ ดังนั้นการที่ลูกมีกินมีใช้ ก็อย่าลืมนึกถึงแบ่งปันให้แก่คนอื่นที่ด้อยโอกาส และเมื่อถึงวาระสำคัญ เช่น วันเกิดของเขา คุณก็อาจจะพาเขาไปทำบุญวันเกิด โดยเลี้ยงอาหารแก่เด็กกำพร้า เป็นต้น การกระทำเช่นนี้ จะทำให้เด็กมีจิตใจอ่อนโยน รู้จักการเป็นผู้ให้ ไม่ใช่เป็นแต่จะเรียกร้องให้พ่อแม่ต้องมาสนองความต้องการ ของพวกเขาเท่านั้น เด็กที่มีอายุระหว่าง 7 ถึง 10 ขวบ พัฒนาการของเด็กอายุ 7 ขวบส่วนใหญ่ จะเป็นช่วงที่เด็กเรียนรู้ที่จะมองและเข้าใจ ในเรื่องของเหตุและผลออกว่า ถ้าเขาทำอะไรลงไปผลจะเป็นอย่างไร การเรียนรู้ดังกล่าว จะทำให้เด็กเริ่มที่จะหัดตัดสินใจหลายๆ สิ่งได้ เช่น ถ้าเขาไม่ยอมกินข้าวเขาจะหิว หรือถ้าเขาแกล้งน้องเขาจะถูกลงโทษ เป็นต้น เด็กๆ จึงสามารถที่จะตัดสินใจหลายอย่าง ก่อนที่เขาจะลงมือกระทำอะไรลงไป และความสามารถในการรับรู้นี้เองทำให้นักจิตวิทยาชื่อ แมคคินนี่ย์ เชื่อว่า ในระยะอายุดังกล่าว พ่อแม่ควรหัดให้เด็กรู้จักบริหารเงินของเขาเองได้ เช่น คุณอาจจะทดลองให้เงินเขาเป็นอาทิตย์ จะอาทิตย์ละเท่าไรนั้น เป็นสิ่งที่คุณจะต้อง คิดคำนวณเอาเองตามสถานการณ์ที่เป็นจริง หากเขารู้ว่าในแต่ละอาทิตย์เขาจะได้เท่าไร เขาก็จะค่อยๆ เรียนรู้ว่า เขาควรจะใช้ไปวันละเท่าใด จึงจะเป็นการเพียงพอที่จะอยู่ได้ จนถึงวันสุดท้ายก่อนการได้เงินงวดใหม่ การให้เงินเด็กในลักษณะที่เป็นรายอาทิตย์ หรือรายสามวันก็แล้วแต่ จะช่วยทำให้เด็กรู้สึกว่า เขามีเงินที่เป็นจำนวนที่ตายตัวที่จะต้องใช้ให้พอภายในช่วงเวลาหนึ่งๆ หากเขาจะนำไปใช้หมดภายในวันเดียวสองวัน เขาอาจจะต้องอดขนมไปอีกหลายวัน การมีเงินที่จำกัด จะช่วยในการฝึกให้เด็กเริ่มรู้ว่า เขาควรใช้อย่างไร อะไรสำคัญก่อนหลัง ไม่ใช่เห็นอะไรถูกใจก็จะซื้อจนหมดภายในวันเดียว ซึ่งถ้าเขาทำเช่นนั้น หน้าที่ของคุณก็คือ จะต้องใจแข็งและไม่ให้เขาเบิกก่อนเวลาที่กำหนดไว้ ข้อสำคัญ คุณต้องหยุดความอยาก ให้ที่เคยชินเมื่อเขาขอ ถ้าคุณต้องการฝึกลูกให้รู้จักการใช้เงินอย่างถูกทาง คุณจะไม่ทำตัวเป็น ATM เคลื่อนที่ให้เขาในกรณีอันไม่ถูกไม่ควรเป็นอันขาด หากเขาบอกว่าเงินจำนวนที่คุณให้ไม่พอใช้ในสภาวะปัจจุบัน ให้กำหนดอัตราขึ้นใหม่ และตกลงกับเขาว่า การปรับของคุณจะเริ่มต้นเมื่อไร แต่ไม่ใช่ปรับกันทุกครั้งที่เขาขอ คุณต้องเห็นควรด้วยว่า สมเหตุผล คุณแม่บางคนถามมาว่า เคยเห็นพ่อแม่ฝรั่งให้เงินเมื่อลูกทำงานบ้านเสร็จเรียบร้อยคำถามก็คือเราควรให้อะไรแก่ลูกเป็นรางวัลหรือผลตอบแทนเมื่อเขาทำงานบางอย่างหรือไม่ ? คำตอบของนักจิตวิทยาในข้อนี้ จะมีความขัดแย้งกัน เช่น บางคนก็คิดว่า การที่เด็กช่วยงานบ้านให้พ่อแม่ของเขา หรือการที่เขาเรียนดี ถ้าพ่อแม่จะมี "รางวัล" ให้เขาบ้าง ก็จะเป็นสิ่งที่คล้ายตัวกระตุ้นให้เข้าใจว่า ผลงานที่ดีย่อมได้ผลตอบแทนที่ดี แต่สำหรับผู้เขียนเอง มีทัศนะว่า การที่เด็กต้องทำกิจวัตรประจำวันของเขานั้น ไม่เป็นสิ่งจำเป็นที่พ่อแม่จะต้องไปให้เงิน หรือค่าจ้างตอบแทน เช่น การกิน การนอน การเรียน ฯลฯ สิ่งเหล่านี้ เป็นหน้าที่ ที่เด็กจะต้องทำอยู่แล้ว หากคุณอยากจะให้ค่าขนม พิเศษกับลูก คุณอาจจะให้กับงานบางชิ้น ที่เขาจะต้องทำด้วยความรับผิดชอบ ซึ่งไม่ใช่การแปรงฟัน การกินข้าว หรือเข้านอนของเด็ก นักจิตวิทยาหลายคนคิดว่า แทนการให้เป็น "เงิน" พ่อแม่อาจจะให้เป็น "แต้มสะสม" เช่น คุณอาจจะเขียนไว้ให้เขารู้ว่า

ทำความสะอาดห้องเอง    ได้ 30 แต้มช่วยเก็บกรวดเศษใบไม้ในบริเวณบ้าน    ได้ 50 แต้มเก็บเตียงนอนของตัวเองทุกครั้ง    ได้ 25 แต้มฯลฯ

ทุกครั้งที่เด็ก " ทำงาน " ดังกล่าว เขาจะได้แต้มเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และถ้าได้รวมกันทุก 500 แต้ม คุณแม่จะให้รางวัล ซึ่งอาจจะเป็นเงิน 100 บาท หรือสิทธิพิเศษที่ได้ตกลงกันกับคุณพ่อคุณแม่ก็ได้ ลักษณะของการ "ทำงาน" เพื่อแลกเปลี่ยนเป็นเงินหรือสิทธิพิเศษ จะทำให้เด็กรู้จักว่า เขาจะต้อง "ทำ" งานบางอย่างเพื่อแลกเปลี่ยนกับสิ่งที่เขาต้องการ และเงินที่เขาได้รับ เขาจะรู้สึกถึงคุณค่าของมันเป็นอย่างยิ่ง เมื่อใดก็ตาม ที่คุณพ่อคุณแม่ให้เงินในลักษณะของการทำงานของเด็ก คุณอาจจะถือโอกาสแนะนำให้ลูกรู้จักสะสม เช่น สอนให้เขารู้ว่า หากเขาได้เงินมาสัก 100 บาท สอนให้เขารู้จักสะสมไว้สัก 60% หรือ 70% ส่วนการใช้เงินที่เหลือนั้น เขามีสิทธิเต็มที่ ที่เขาจะใช้ไปอย่างไรก็ได้ โดยที่คุณไม่ควรเข้าไปเกี่ยวข้องหรือไปออกความเห็น ระยะอายุ 13-17 ปี หากลูกมาขอซื้อกางเกงยีนราคา 3,000 บาท และคุณเห็นว่า อยากซื้อให้ เพราะเขาแทบจะไม่เคยมาขออะไรที่มากมายกับคุณบ่อยๆ เลย คุณก็อาจจะซื้อให้เขาก็ได้ ไม่มีใครว่าอะไร แต่ถ้าคุณรู้ว่าเขามี "นิสัย" ที่ชอบซื้อของแพงโดยไม่สมเหตุสมผล คุณจะต้องเรียนรู้ที่จะ "Say No" กับลูกให้เป็น พร้อมกับบอกเหตุผล โดยไม่ต้องลงไป ต่อล้อต่อเถียงกับเขา แต่โดยทั่วๆ ไป พ่อแม่มักจะให้เงินเดือนลูกวัยรุ่นกันอยู่แล้ว ถ้าลูกคุณอยากได้จริงๆ เขาควรจะหัดเก็บเงินประจำของเขา และซื้อเอง แต่ถ้าคุณอยากจะให้เขาบ้าง ก็อาจจะเสนอว่า คุณจะช่วยจ่ายให้เขาครึ่งราคา ส่วนอีกครึ่งให้เขานำเงินที่เขาเก็บมาใช้ หากพ่อแม่ทำให้ การขอของลูกเป็นสิ่งที่ "ยากขึ้น" คุณจะช่วยทำให้เขาพัฒนาความรู้สึกภูมิใจ (self-esteem) ให้เกิดในตัวของเขา การควักเงินให้ลูกซื้อของราคาแพงๆ โดยไม่ทำให้ลูกต้องใช้ ความพยายามอะไรเลย นอกจากจะทำให้เขาไม่รู้คุณค่าของที่ได้มาแล้ว เขายังไม่รู้สึกภูมิใจ ในตัวเขาอีกด้วย เมื่ออ่านมาถึงช่วงนี้ คุณคงตัดสินใจได้แล้วว่า นาฬิกาเรือนหลายหมื่นที่ลูกมาขอ ให้คุณซื้อให้เขาเมื่ออาทิตย์ที่แล้ว คุณควรจะซื้อให้เขาหรือไม่ ขอให้โชคดีค่ะหนังสือก่อนจะถึงวันนั้นโดย รศ.ดร.นวลศิริ เปาโรหิตย์
ที่มา https://www.thaihealth.net/h/article327.html